Euromonitor International халықаралық нарықты зерттеу компаниясының алдын ала мәліметтері бойынша, Қазақстандағы электронды сауда көлемі былтыр 20,2% өсіп, 1,3 трлн теңгеге жетті (интернет арқылы қызмет көрсету саудасын қоспағанда). Бұл бір жыл бұрынғыдан 220,1 млрд теңгеге артық, деп хабарлайды finprom.kz.
Үлкен өнім топтарын қарастырған кезде, санаттардың бірде-біреуі теріс динамика көрсетпегені байқалады. Қазақстандықтар интернет арқылы көбірек сатып алуда. Былтыр онлайн сауданың жалпы көлеміндегі айтарлықтай үлесті (32,4%) сән сегменті иеленді. Соңғы бір жылда қазақстандықтар интернетте киім, аяқ киім және түрлі аксессуарларды сатып алуға 423,9 млрд теңге (17% көбейген) жұмсаған. Екінші орында тұрмыстық техника мен электроника тұр, бұл санаттың үлесі 27,1%-ды құрады. Жоғары технологиялық тауарлар 11,6% өсіммен 355 млрд теңгеге жетті.
Азық-түлік сегменті де онлайн саудадаға ойысып жатыр. Электронды азық-түлік нарығының көлемі шамамен үштен бірге өсті: 35,4 млрд теңгеден 45,5 млрд теңгеге дейін. Сондай-ақ сусындар мен темекі интернет арқылы әлдеқайда үлкен көлемде сатыла бастады: 69,9 млрд теңге, бір жылда 23,3% көбейген.
Euromonitor International мәлімдеген 1,3 трлн теңге электронды сауданың жалпы көлемі деуге болмайды, ұйым өз статистикасында интернет арқылы көрсетілетін қызметтердің құнын есепке алмайды.
ҚР СЖРА Ұлттық статистика бюросының мәліметіне келетін болсақ, мұнда 2022 жылға арналған нақтыланған көрсеткіштер тек мамыр айында жасалады. Сату динамикасын ескере отырып, кезеңдегі жалпы сома 1,5 трлн теңгеден асады деп болжауға болады, өйткені 2021 жылы ҰСБ деректері бойынша барлық сегменттердегі электронды сауданың жалпы көлемі 1,43 триллион теңге болды.
Дегенмен, тіпті қазіргі деректерге қарағанда, 2022 жылы онлайн сауда динамикасы шамамен 2021 жылмен бірдей болғаны анық: сәйкесінше 20,2% (Euromonitor) және 18,1% (ҰСБ). Электронды сауда көлемі бірден екі есе дерлік (97,5%) өскен 2020 жылдың қарқынды өсуі аясында бұл көрсеткіштер салыстырмалы түрде төмен болып көрінуі мүмкін.
Алайда, шын мәнінде, мұндай прогрессивті өсу осы нарықты белсенді шоғырландыру үшін жеткілікті. Бес жыл бұрын онлайн сауда үлесі жалпы сауданың небәрі 2,9%-ын құраса, 2021 жылы ол 9,9% шегінде болды. ҚР Сауда және интеграция министрлігінің (СИМ) болжамды деректеріне сәйкес, былтыр бөлшек саудадағы электронды сауда үлесі 12%-ға жетті. Бөлім сарапшылары үш жылдан кейін сегменттегі электронды сауда жалпы нарықтың 15%-ын иеленеді деп болжайды (біз тек бөлшек сауда туралы айтып отырғанымызды ескеріңіз).
Дүние жүзінде Euromonitor International сарапшыларының бағалауынша, электронды сауда 2023 жылы 10 трлн АҚШ долларына жетеді. Әлемдік нарықтағы сегмент дамиды және өзгереді. Жаңа үрдістер пайда болады, онлайн платформалардағы тұтынушылардың мінез-құлқы экономикалық өсуге байланысты болады.
Биыл цифрлық сауда үшін қандай үрдістердің өзекті болатынын түсіну үшін Euromonitor International зерттеу жүргізді. Оның қорытындысы бойынша дамудың бес негізгі бағыты анықталды. Ең маңызды трендтердің бірі: интернет-дүкенді сатып алушы тауарды арзанырақ сатып алу мүмкіндігі ретінде қарастырады. Тұтыну шығындарының өсуімен адамдар шығындарды азайтудың жолдарын іздейтін болады. Сатып алушылар адалдық бағдарламаларына қосылу үшін жеке деректерімен бөлісуге келіседі. Әртүрлі қолданбалар мен бағдарламалар да танымал болады, бұл адамға киім немесе аксессуарларды іс жүзінде сынап көруге мүмкіндік береді.