Авторы: Аңсар Абуев, Freedom Finance Global-дың талдаушысы

Ұлттық статистика бюросының (ҰСБ) дерегінше, 2023 жылғы 1 қыркүйектегі жағдай бойынша Қазақстанда 5,09 млн автокөлік құралы тіркелген. Олардың 88%-ы немесе 4,47 млн-ы жеңіл автомобильдерге, 10%-ы жүк автомобильдеріне (507,5 мың), 2%-ы автобустарға (105,5 мың) тиесілі.

2022 жылғы ұқсас кезеңмен салыстырғанда Қазақстанда жеңіл автомобильдердің саны 16,5%-ға өсті. Ең үлкен 41,4%-ға өсім Түркістан облысында тіркелді. Сондай-ақ жоғары көрсеткіш Ақтөбе (34,8%-ға) және Батыс Қазақстан облыстарында (30,5%-ға) тіркелді.

ҰСБ-ның деректері бойынша, жыл басынан бері (1 қыркүйекке дейін) елдегі жеңіл автомобильдер санының өсуі 14,4%-ды құрайды, бұл соңғы 10 жылдағы ең жақсы нәтиже болып табылады. Тарихи деректер нарықта ұзақ уақыт тоқыраушылық болғанын көрсетеді: 2015 жылдан 2021 жылға дейін жеңіл автомобильдер санының орташа жылдық төмендеуі -0,7%-ды құрады. Толыққанды өрлеу тек 2022 жылы басталды. Сол кезде өсім 2,9%-ды құрады. Соңғы 10 жылда осындай өсімге жақын үздік нәтиже 2014 жылы ғана болды, ол кезде жеңіл автомобильдер нарығы 8,7%-ға өсті. Бұл жерде 2014 жылдың соңынан 2016 жылға дейін болған мұнай нарығының құлдырауын ескерген жөн.

Жоғарыда келтірілген кестеден тіпті 2023 жылғы 9 айдағы көрсеткіштердің айтарлықтай өсу үрдісін көруге болады. Бұл жерде нарықтағы ең үлкен белсенділік маусымдық түрде қараша айында пайда болатыны ескерілмеген. Автомобильдер санының 20%-дан астам өсімі әсіресе Ресей Федерациясымен шекараға жақын облыстар – Ақтөбе, Атырау және Батыс Қазақстан облыстарында байқалады.

10 жыл ішінде (2013 жылдан 2022 жылға дейін) Қазақстанда жеңіл автомобильдердің саны 6,3%-ға өсті. Ең жоғары көрсеткіш 2014 жылы, яғни елімізде жеңіл автокөлік саны дәлме-дәл 4 млн болған кезде болды. Содан кейін көрсеткіш төмендеді және тек 2023 жылы, яғни жеңіл автомобильдер санының қарқынды өсуі байқала бастаған кезде ғана бұл деңгейге қайта көтерілді. 2023 жылғы 9 айды ескере отырып, толық емес 11 жылдағы өсім (2013 жылдан бастап) қазірдің өзінде 21,6%-ды құрайды. 

Жан басына шаққандағы автомобильдердің саны

Ұлттық статистика бюросының деректеріне сәйкес, 2023 жылғы қыркүйектегі жағдай бойынша халықтың жеке меншігінде жеңіл автомобильдермен қамтамасыз етілуі 100 адамға шаққанда 22,5 автокөлікті құрады. Салыстырмалы түрде АҚШ-та бұл көрсеткіш 90.8 (2023 жылы), Еуропада – 57 (2021), ал көрші Ресейде – 39,5 (2022) құрайды. Гватемала (2020 жылы 23,7), Гондурас (2020 жылы 22) және Қытай (2022 жылы 22,1) сияқты елдер Қазақстанға жақын көрсеткіштер көрсетті.

5,5 жыл ішінде елдегі автомобильдендіру деңгейі 1,47 бірлікке немесе 6,6%-ға өсті. Ол 2019 және 2022 жылдары айтарлықтай төмендеді, бірақ 2023 жылғы қаңтар мен қыркүйек аралығындағы кезеңде айтарлықтай өсті. 2022 жылғы қаңтарға дейінгі статистика жеке пайдаланудағы жеңіл автомобильдерді ғана емес, сондай-ақ барлық жеңіл автомобильді де ескереді.

Бес жыл ішінде автомобильдендіру деңгейі көбінесе Шығыс Қазақстан, Алматы және Түркістан облыстарында, сондай-ақ Шымкент қаласында өсті. Ең аз өсім Солтүстік Қазақстан және Ақтөбе облыстарында тіркелді. Бес өңірде автомобильдендіру деңгейі төмендеді. Бұл – Ақмола (-0,16), Атырау (-0,92) және Маңғыстау (-0,96) облыстары, Астана (-0,23) және Алматы (-0,75) қалалары. Халық саны 1,2 млн адамды құрайтын республикалық маңызы бар қала мәртебесіне ие Шымкент қаласының жеке автомобильдермен қамтамасыз етілу көрсеткіші салыстырмалы түрде төмен екенін атап өту қажет. Бұл фактор қарқынды өсу үрдісімен бірге Шымкентті автомобильдер сату саласындағы ең тартымды бағыттардың біріне айналдырады.

Қозғалтқыш көлемі бойынша

Қазақстанда тіркелген жеңіл автомобильдердің жартысына жуығы қозғалтқыш көлемі 1,5 литрден 2 литрге дейінгі көліктерге тиесілі. Мұндай көліктердің саны 2,02 млн (немесе 45%). Бір қызығы, елдегі шағын литражды көліктерге деген (қозғалтқыш көлемі 1,5 литрден аз автомобильдер) сұраныс айтарлықтай жоғары (813 мың, 18%) және көлемі 2 литрден 2,5 литрге дейінгі (773 мың, 17%) автомобильдер сияқты танымал болып саналады. Қозғалтқыш көлемі 2,5 литрден 4 литрге дейінгі автомобильдерге (677 мың, 15%) деген сұраныс сәл аздау болды. Қозғалтқыш көлемі 4 литрден асатын автомобильдер бар болғаны 87 мың немесе бар болғаны 2%-ды құрайды. 

Толық емес 2 жылдық статистика қызық жағдайды көрсетеді. Мәселен, 2022 жылғы қорытынды бойынша автомобильдер санының өсуі қозғалтқыштың көлеміне байланысты болды, яғни қозғалтқыш көлемі неғұрлым үлкен болса, өсу пайызы соғұрлым жоғары болады. Осылайша, 6,4%-ды құрайтын ең үлкен өсім қозғалтқыш көлемі 4 литрден асатын автомобильдер арасында тіркелді. 2023 жылы жағдай 180 градусқа өзгерді және көлемі 1,5 литрге дейінгі шағын литражды көліктерге деген сұраныс жоғары болды. Қыркүйек айында олардың саны 813 мыңға жуық болды, бұл жыл басына қарағанда 18,1%-ға көп болды. Бұған нарықта Hyundai Bayon, i20 және i30 сияқты модельдердің пайда болуы, сондай-ақ қытайлық автомобильдердің кең ауқымымен келген шағын литражды турбо қозғалтқыштарға деген сұраныстың артуы себеп болды деп болжауға болады. Мұндай автомобильдердің саны 17 204 данаға өскен, ал бұл бүкіл 2022 жылғы өсімнен 2,5 есеге көп болған, қазан айындағы статистика ерекше қызығушылық тудырады. Бұл Ресей Федерациясында болып жатқан жағдайға ұқсас қытай автоөнеркәсібінің Қазақстан аумағында кеңеюін тікелей меңзеп отыр.

Отын түрі бойынша

Отын түрі бойынша Қазақстандағы жеңіл автомобильдердің басым көпшілігі бұл – бензин қозғалтқышы бар көліктер. Елімізде олардың саны 3,91 млн немесе 87,5%-ды құрайды. Аралас отынмен жүретін автомобильдерге (бензин мен газды және/немесе электр энергиясын бірлесіп пайдалануды білдіреді) 8% (372 мың), ал дизель отынымен жүретін көліктерге 2% (84 мың) тиесілі. Электр автокөліктерінің үлесі әзірге төмен деңгейде (0,1%) болып отыр.

Автомобильдерді қозғалтқыштың көлемі бойынша бөлуге қарағанда, отын түрі бойынша өңірлік ерекшелік көбірек байқалады. Атап айтқанда, бензинмен жүретін автомобильдердің үлесі елде жалпы алғанда 87,5%-ды құраса, Ақтөбе облысында олардың үлесі барлығы 74%-ды, ал Маңғыстау облысында 42%-ды ғана құрайды. Екі жағдайда да бензинмен жүретін автомобильдердің үлесінің осындай төмен болуы осы өңірлерде аралас отынмен (газ + бензин) жүретін көліктерге деген сұраныспен түсіндіріледі.

Маңғыстау облысындағы газ/бензин отын жүйелерінің таралуы бойынша жетекші өңір ретінде отынның екі негізгі түрінің статистикасына назар аударған жөн. Аралас отынның үлесі 2020 жылға дейін өте жылдам қарқынмен өсті. Одан кейін қарқынның бәсеңдеуі байқалды. 2023 жылы аралас отынмен жүретін автомобильдердің бензинмен жүретін автомобильдерге деген қатынасы алғаш рет 149%-дан 135%-ға дейін төмендей бастады. Біздің ойымызша, бұл аралас отынға деген сұраныстың азаюының алғашқы белгілерінің бірі болуы мүмкін. Алайда, мына жағдайды атап өткен жөн: өңірде аралас отын түріне деген сұраныс аса төмендеген жоқ, керісінше, ол тіпті 2023 жылы 2022 жылмен салыстырғанда 14,7%-ға өсті. Бірақ сонымен бірге бензинмен жүретін көліктердің саны едәуір (27,3%-ға) өсті. Салыстырмалы түрде: еліміздің ең ірі қаласы – Алматыда 2023 жылғы 1 қыркүйектегі жағдай бойынша аралас отын түріндегі автомобильдердің саны 22 866 дананы құрады. Бұл бензинмен жүретін автокөліктер санының 4,67%-ын ғана құрады. Аталған қалада олардың арақатынасының төмендеуі байқалмады, алайда аралас отында жұмыс істейтін іштен жану қозғалтқышының өсу қарқыны 2020 жылдан кейін күрт төмендеді.

Алматы қаласында дизель отынымен жүретін автомобильдер салыстырмалы түрде көп (елдегі орташа көрсеткіш 1,9% болғанда 3,7%-ды құрайды). Жалпы алғанда, елдегі дизельмен жүретін жеңіл автомобильдердің үлесі 2018 жылғы қорытынды бойынша соңғы 10 жылда бір рет қана 2% деңгейден асып түсті. Сол 2018 жылы олардың саны 49%-ға өсті. Осыған ұқсас өрлеу 2014 жылы, яғни дизельді іштен жану қозғалтқышымен жүретін көліктердің саны 2013 жылғы қорытындымен салыстырғанда 42,5%-ға өскен кезде байқалды.

Электр тартқышы бар автомобильдер

Электрмобильдердің ең көп саны Қазақстанның ең ірі қаласы – Алматыда тіркелген. 1 қазандағы жағдай бойынша олардың саны 3600-ға жуық немесе елдегі электрмобильдердің жалпы санының 59%-ын құрады.

Статистикалық деректерге сәйкес, 2022 жылға дейін Қазақстанда электр автомобильдеріне деген ешқандай сұраныс іс жүзінде болған жоқ, яғни 1 қаңтарда бүкіл ел бойынша мұндай автомобильдердің саны 491 ғана болды. Бұл ретте олардың республикадағы жалпы саны төртінші жыл қатарынан төмендеп жүрді. Алматыда 2022 жылдың басында 43 электркар болды, бұл олардың Қазақстандағы жалпы санының шамамен 8,8%-ын құрады. Алайда, 2023 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша олардың саны қалада 877%-ға өсіп, 420 данаға жетті. 1 қыркүйекке қарай олардың саны 2984-ке жетті. Алматыға еліміздің электр автопаркінің ең көп үлесі – 8,8%-дан (2022 жылдың басындағы жағдай бойынша) 51,7%-ға дейін (2023 жылғы 1 қаңтарға арналған жағдай бойынша) тиесілі болды.

Ресми дилердің болмауына байланысты (2023 жылғы қарашаға дейін) модельдер бойынша нақты деректерді көрсету мүмкін емес. Алайда, бұл Zeekr-дің 001 моделі болуы мүмкін, ол қазақстандықтар тарапынан үлкен қызығушылық тудырды.

Статистикалық деректерде тағы бір ескеретін жайт бар, 2022 жылы елдегі электр қозғалтқышымен жүретін автокөліктердің саны 321 данаға ұлғайды. Ал Алматыда олардың өсімі 377 дана болды. Алматыға әкелінген көшірмелер сол жерде қалған кезде, ел бойынша олардың саны бір жыл ішінде азайған болуы мүмкін.

Автопарктің жылы

Ең біраз жыл санаты бұл – 20 жылдан астам болған ескі көліктер. Мұндай көліктер елде 2,08 млн немесе 47%-ды құрайды. Шамасы жағынан екінші санат бұл – 10 жылдан 20 жылға дейінгі автокөліктер, олардың саны 1,04 млн немесе 23%-ды құрайды. Қазақстанда 7 жылдан 10 жылға дейінгі автомобильдердің саны 611 мыңға жуық немесе 14%-ды құрайды. 3 жылдан 7 жылға дейінгі көліктердің саны 460 мың немесе 10%-ды құрайды. 3 жылдан аспайтын жаңа автомобильдердің саны барлығы 272 мың немесе 6%-ды құрайды.

Жаңа көліктердің ең көп үлесі (жылы үш жылдан аз) – Атырау облысында (12,3%) және Астанада (10,8%) болып отыр. Мұндай автомобильдердің ең аз үлесі – Жамбыл (2,6%) және Жетісу (2,9%) облыстарында болып отыр.

2023 жылы тіркелген жеңіл автомобильдер

2023 жылғы алғашқы 9 айда Қазақстанда 1 386 321 жеңіл автомобиль тіркелген. Тіркеулер саны бойынша Алматы өңірі көш бастап тұр, Алматы қаласында олардың саны 157 520, ал Алматы облысында 122 946 болды.

2023 жылы 20 жылдан асқан автокөліктер 33,8% жағдайда тіркелді, бұл елдегі мұндай көліктердің жалпы көрсеткішінен төмен (47%). Бұл 2023 жылы ең ескі көліктерден (20+ жыл) бас тартып, сәл жаңалау деңгейге (10-20 жыл) өту үрдісі бар екенін көрсетуі мүмкін. Әрине, бұл жерде ескі автомобильдердің жаппай жаңа автомобильдерге ауыстырылуын білдірмейді, себебі 10 жылдан асқан көліктердің жалпы үлесі 2023 жылы тіркелу үшін әлі де басым болып отыр, яғни 67%-ды құрайды.

10 жылдан 20 жылға дейінгі автокөліктер Қазақстан бойынша жалпы үлестің 23,2%-мен салыстырғанда жиірек тіркелді, яғни 32,3%-ды құрайды. Сондай-ақ, 3 жылдан 7 жылға дейінгі топтағы оң көрсеткіш жалпы Қазақстан Республикасы бойынша 10,3%-бен салыстырғанда 2023 жылы 15,7%-ды. Жаңа автокөліктердің үлесі де өсті, дегенмен көп өсе қойған жоқ.

Отын түрі бойынша тіркелген автомобильдер

ҰСБ-ның деректері көрсеткендей, 2023 жылғы қаңтарда бензинмен жүретін автомобильдердің саны 3 451 775 данаға жетті, бұл Қазақстандағы жеңіл көліктердің барлық автопаркінің 77,2%-ын құрады. Қыркүйек айында бұл көрсеткіш 87,5%-ға тең болды, яғни 13%-ға өсті. Көрсеткіштің осылай өсуі отынның екі басқа түрін пайдаланатын көліктердің үлесінің азаюынан емес, бензинмен жүретін автокөліктер санының қатты өсуінен болды. Электр қозғалтқыштарының серпінін есептемегенде, ең жоғары пайыздық өсім аралас отын түрімен жүретін көліктерде болды (+15%). Көліктің осы түрінің жалпы үлесі бүкіл автопарк арасында 7,2%-дан 8,3%-ға дейін өсті.

Өңірлер бойынша 2023 жылғы тіркеулерге қатысты, мұнда автомобильдер санының өңірге байланысты екенін атап өтуге болады. Алматы қаласында электр тартқышы бар көліктерді тіркеудің 63,5%-ы болды. Сондай-ақ, оңтүстік астана бензинді (12%), дизельді (22,2%) және газбаллонды (18,1%) ІЖҚ тіркеу бойынша жетекші орындарға ие. Айта кетерлігі, республикалық маңызы бар басқа қалаларға қарағанда, Алматыда дизельмен жүретін автомобильдер көп тіркеледі. Салыстырмалы түрде Астанада отынның бұл түріне тіркеулердің тек 5%-ы, ал Шымкентте 6,9%-ы тиесілі. Дизельмен жүретін автокөліктің айтарлықтай үлкен үлесі Алматы облысында тіркелген, ол бензин мен дизель топтарында екінші орында тұр. Аралас отын түрін тіркеу жағынан Маңғыстау облысы сөзсіз көш бастап тұр, оған ел бойынша осындай автокөліктерді тіркеудің 23,2%-ы тиесілі болды.

Егер Маңғыстау облысын жеке алатын болсақ, онда аралас отын түрімен жүретін көліктердің орташа айлық өсімі қаңтар – қыркүйек айларында 11,7%-ды құрайтыны белгілі болады, бұл бензинмен жүретін автомобильдердің 21,1%-нан аз. Бұл жерде, жалпы нарықтық көрсеткіштер сияқты, қаңтар және қыркүйек айларында тіркеудің қарқынды өсу, тамыз айында құлдырау және қалған айларда тоқырау үрдісі байқалады.

Автомобильдердің орташа алынған жылы

Автомобильдердің орташа жылын өңірлер бойынша бағалау қызықты болар еді. Алайда бұл үшін ақпарат жеткіліксіз. Ұлттық статистика бюросы автокөліктің жылдары бар деректерді диапазондар бойынша (1-3 жыл, 3-7 жыл және т.б.) ұсынады. Осыған байланысты белгілі бір қызмет ету мерзімі бар автомобильдердің санын (бір жыл, екі жыл, 3 жыл және т.б.) бөлек білу мүмкін емес. Дегенмен, осы мәндерді орташалап, орташа алынған жылын есептей отырып, автомобильдің жылына қарай өңірлер рейтингін жасауға болады.

Бұл мәндер өздігінен айтарлықтай дәл болмауы мүмкін, бұл осы көрсеткішті есептеу кезінде жасауға тура келген маңызды болжамдарға байланысты. Дегенмен, бұл болжамдар барлық өңір үшін бірдей екенін ескере отырып, рейтингте автомобильдердің жылы бойынша орындарды бөлу дұрыс болады деп салыстырмалы түрде сеніммен айтуға болады.

Қазақстанда 2023 жылғы тамызда тіркелген автомобильдің орташа алынған жылы 12,6 жыл. Тамыз айында тіркелген автомобильдері «ең жас» өңірлер – Астана, Алматы қалалары және Атырау облысы: мұнда орта есеппен 11 жылдан кем көліктер тіркеледі. Сондай-ақ, салыстырмалы түрде жаңа көліктер Батыс Қазақстан облысы мен Шымкент қаласында сатып алынады: олардың жылы орта есеппен – 12 жыл шегінде. Сонымен қатар, ең жаңа көліктердің бірі – дипломатиялық нөмірлі автомобильдер.

Бүкіл автопарке қатысты, елдегі автомобильдің орташа алынған жылы 14,3 жылды құрайды. Өңірлерді бөлу шамамен 2023 жылғы тамызда тіркелген көліктермен бірдей. Ең жас автопарк Астана қаласында және Атырау облысында, ең ескілеу автопарк Жамбыл және Жетісу облыстарында орналасқан.

Сату көлемі

2023 жылғы қаңтар-тамыз айларында Қазақстанда жаңа жеңіл автомобильдердің сатылымы 120,3 мың бірлікті құрады. Бұл 2022 жылғы ұқсас кезеңмен салыстырғанда 60,5%-ға көп. Сонымен қатар, 2023 жылғы алғашқы сегіз айда елдегі жаңа көліктердің сатылымы іс жүзінде 2022 жылғы көрсеткішке жетті және 2021 және 2020 жылдары болған сатылымнан асып түсті.

2022 жылғы сатылым 2021 жылға қарағанда 5%-ға жоғары және пандемия болған 2020 жылы 48%-ға жоғары болды, сол кезде сатылған автомобильдердің саны 84 мыңға жуық бірлікті құрады. 2023 жылы қаңтар-тамыз кезеңінің өсу қарқыны сақталған жағдайда болжамды көрсеткіш шамамен 200 мың бірлікті құрайды.

Автокөлік өндірушілерді бөлуде Hyundai және Chevrolet екі сөзсіз көшбасшы болып отыр, олардың үлесіне автомобильдердің барлық сатылымының сәйкесінше 26%-ы және 24%-ы тиесілі. Бестікке сондай-ақ 14%-бен Kia, 6%-бен Chery және 5%-бен Toyota кіреді. Қалған брендтер нарықтың үш пайызынан аспайды.

Нақты модельдер тұрғысынан 2023 жылғы тамызда айына сатылымдардың жалпы санының 18,2 мың көрсеткішінің ішінде 2 мың көрсеткішпен Chevrolet Cobalt сөзсіз бірінші орында тұр. Екінші орында 1,4 мың көрсеткішпен Hyundai Tucson. Одан кейін іс жүзінде бірдей көрсеткіштермен Kia Sportage және Chery Tiggo 2 (шамамен 840 автомобиль). Жалпы алғанда, үздік 10-дыққа негізінен Корея және Қытай өндірушілерінің модельдері, сондай-ақ Chevrolet кіреді.

Бұл ретте, сатылым бойынша ең ірі үш автомобиль өндіруші – Hyundai және Chevrolet соңғы үш жыл ішінде өз көрсеткіштерін тұрақты түрде жақсартуда. Hyundai және Kia қаңтардан тамызға дейін қытайлық Chery сияқты 2022 жылғы сатылым көрсеткішінен асып түсті. Chevrolet аздап өсіп келеді, бірақ оның өзі өте едәуір көрсеткішті көрсетеді.

Айта кету керек, Hyundai Chevrolet-тен озып, 2023 жылы ғана сатылым бойынша бірінші орынға шықты. 2023 жылғы 8 айдың нәтижелері бойынша Hyundai 31 381 автокөлік сатты, ал Chevrolet-тің бұл көрсеткіші 8,3%-ға төмен болып, 28 768 автокөлікті құрады. 2021-2022 жылдары Hyundai жылына 26-27%-ға тұрақты өсім көрсетті, Chevrolet-тің сол кезеңдегі өсу серпіні біркелкі емес: 2021 жылы 212%-ға және 2022 жылы 18%-ға өсті, бұл Корея және Қытай аналогтарымен салыстырғанда осы маркалы автокөлікке деген сұраныстың төмендегенін көрсетеді. Сонымен қатар, Hyundai мен Kia-ның 2023 жылғы алғашқы 8 айдағы өсу қарқыны 2022 жылмен салыстырғанда оң көрсеткіш болды, ал Chevrolet-те олар 16%-ды құрады. 2023 жылы өсу қарқыны бойынша +56% нәтижемен Chery бірінші орынға шықты. Маңыздысы, біз 2023 жылғы соңғы тоқсандағы маусымдық фактор цифрларға айтарлықтай әсер етеді деп ойлаймыз.

Жапондық Toyota көрсеткіші төмендеуде, оны Ресейде осы брендтегі автомобильдер өндірісінің тоқтатылуына және логистиканың қиындауына байланысты модельдер қатарының азаюымен байланыстыруға болады. Ресейлік Lada брендінің көрсеткіштері нашар көрінеді: 2023 жылғы қаңтар-тамыз айларында Қазақстанда тек 681 көлік сатылды, бұл 2022 жылғы ұқсас кезеңдегі көрсеткіштен 10 есеге аз. Бұл ретте, мысалы, 2020 жылы Қазақстанда 17,4 мың Lada автомобилі сатылды, бұл 2020 жылы Chevrolet пен Kia автомобильдерінің қосындысына қарағанда көбірек, ал Hyundai-ға қарағанда 400 автокөлікке аз. Сатылымның сәтсіздігі Ресейдің ішкі нарығындағы автомобиль тапшылығына байланысты болуы мүмкін және импорттың төмендеуімен сәйкес келеді (кестені қараңыз).

 Ел тұрғындарының автомобиль нарығын қабылдауы

Бұдан әрі ұсынылған ақпарат Қазақстан Республикасының 18 жастан асқан, автомобиль жүргізуде тәжірибесі бар және оны сатып алу туралы шешім қабылдайтын тұрғындарының онлайн-сауалнамасының нәтижелерін түсіндіру болып табылады. Сауалнама 2023 жылдың соңында Freedom Finance Global компаниясының бастамасымен жүргізілді. Бұл таңдамалы жиынтық репрезентативті болып табылады және белгіленген нысаналы аудиторияның мінез-құлқының ерекшеліктері туралы тиісті қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Іріктеу қателігі (сенімділік аралығы) бұл жағдайда 3,07%-дан аспайды.

Сауалнамаға қатысқандардың басым бөлігі (89,7%) қалалық жерде тұрады. Ерлер мен әйелдердің қатынасы 6-дан 4-ке дейін. Жас шамасына байланысты респонденттер мынадай сәйкестікте бөлінді: 35-50 жас – 63,6%, 24-34 жас – 23%, 55 жастан асқан – 10,3%, ал ең аз жас санаты – 18-24 жас аралығындағы жастар – 3,1%. Сауалнамаға қатысқандардың 76,7%-ы үйленген немесе тұрмыс құрғандар және орта есеппен төрт адамнан тұратын отбасыларда тұрады.

 Отбасының меншігіндегі жеңіл автомобильдер

Сауалнамаға қатысушылардың басым көпшілігінде отбасының меншігінде бір (82,9%) немесе екі (15,8%) автомобиль бар. Сауалнамаға қатысқандардың тек 1,4%-ы үш немесе одан да көп жеңіл көлігі бар.

Жас шамасы тобының 18 жастан 24 жасқа дейінгі (65,6%) ең жас қатысушысында сирек жағдайда бір ғана автокөлігі бар. Бұл ретте, әсіресе олардың басқа жас шамасы топтарының өкілдерімен салыстырғанда үш немесе одан да көп автокөлігі бар ең жоғары пайызға ие (9,4%).

Көбіне Алматы қаласының тұрғындары бір автомобильдің иелері болып табылады (Шымкент қаласында 75%-ға және Астана қаласында 72,8%-ға қарағанда 86,5%-ды құрайды). Жынысы бойынша бөліністе сауалнамаға қатысқан ерлердің 85,3%-ы және әйелдердің 79,2%-ы бір автокөлікке иелік етеді. Екі автомобиль көбіне елорда мен Шымкент қаласы тұрғындарының меншігінде кездеседі (тиісінше 24,7% және 25%). 27,9%-ды құрайтын автокөлік иелерінің ең жоғары кірісті санаты (автокөлік, пәтер, саяжай және т.б. сияқты қымбат заттарды оңай сатып ала алатындар) екі көлікке ие.

Қазақстандықтардың арасында сұранысы жоғары автомобильдердің үздік 5 маркасына Toyota (13,8%), ВАЗ ЛАДА (11,4%), Volkswagen (8,8%) және кореялық KIA (7,8%) және Hyundai (7,1%) автобрендтері кіреді. Toyota-ны көбінесе қала тұрғындары сатып алып жатады. Оның үлесіне қалалық жерлердегі әрбір жетінші автомобиль (15,1%) тиесілі. Алматыда бұл көрсеткіш 27%-ға тең (астаналықтарда 13,6%-ға және Шымкент тұрғындарында 6,3%-ға қарағанда). Ауылдарда бұл автобрендтің үлесі тек 2,9%-ды құрайды.

ВАЗ ЛАДА маркасына, керісінше, көбінесе ауыл тұрғындары иелік етеді (қала тұрғындарының 10,3%-на қарағанда 21%-ды құрайды). Оған сондай-ақ 55+ жас санатындағы тұрғындардың сұранысы ең жоғары (қалғандарының орта есеппен 11,4%-на қарағанда 18,1%-ды құрайды). Ерлер арасында «Ладаны» респонденттердің 12,9%-ы, әйелдер арасында 9,1%-ы таңдайды.

Елорда тұрғындарының арасында сұранысы ең жоғары автомобиль маркасы – Hyundai.

Қазақстандағы жеңіл автомобильдер паркінің жыл құрылымы ескірген көліктің басым екендігін білдіреді. Мәселен, 20 жылдан асқан автомобильдердің үлесі 35,6%-ды, 10 жылдан 20 жылға дейінгі автомобильдердің үлесі 26,4%-ды, 7 жылдан 10 жылға дейінгі автомобильдердің үлесі 16,8%-ды құрады. 20 жылдан асқан жеңіл көліктердің жартысына жуығы ауылдық жерлерге (қалалардағы 34%-ға қарағанда 49,5%-ды құрайды), сондай-ақ табысы төмен (44,3%) және орташа (44,4%) респонденттерге тиесілі. 

Респонденттердің автомобильдерінің жартысынан көбі 2016-2022 жылдар аралығында кезеңде сатып алынды (58,9%), бұл ретте олар көбінесе айдалған автокөліктерді сатып алатын (жаңа автокөліктердің 26,4%-на қарағанда 73,6%-ды құрайды).

Сауалнамаға қатысқан әрбір төртінші адам автомобильді мамандандырылған ресми дилерлерден (24,8%) немесе өзінің тұрғылықты жері бойынша қайталама автомобильдер нарығынан (23%) сатып алды. Сауалнамаға қатысқан әрбір бесінші адам автокөлік сатып алу үшін Kolesa.kz, Mycar.kz және т.б. түрі бойынша мамандандырылған онлайн-алаңдарды пайдаланады.

Қазақстандықтар өз көліктерін айдалған жеке автомобильдер шоурумдарынан (1,4%), ресми дилерлердің trade-in бөлімдерінен (2,1%) және автомобильді басқа елден жеткізетін жеке компаниялардан (3,7%) сирек сатып алып жатады.

 Автонесие 

Автокөлік иелерінің көпшілігі – 67,8% көлік бағасының толық құнын бірден төлеп, көлікті сатып алды. Сауалнамаға қатысқандардың 29,7%-ы кредиттеу қызметтерін пайдаланды. Сауалнамаға қатысқандардың жасы мен табысы автокөлікті сатып алу тәсіліне әсер ететін негізгі факторлар болып табылады. Мәселен, респонденттің жасы неғұрлым үлкен болса немесе табысы жоғары болса, ол көлікті толық құнына соғұрлым жиі сатып алады. Бұл ретте, сауалнамаға қатысқан адам неғұрлым жас болса немесе табысы төмен болса, ол кредитті соғұрлым жиі пайдаланады.

Автомобильді кредитке сатып алғандардың көпшілігі мұны бастапқы жарнасыз жасады (26,7%). Сауалнамаға қатысқандардың үштен бірінің бастапқы жарнасы автомобиль құнының 20%-ын құрады. Автокөлікті кредитке сатып алушы әрбір оныншы адам бастапқы жарна ретінде соманың жартысынан көбін төледі. Оның үстіне, олардың арасында ерлер әйелдерге қарағанда едәуір көп болды (6,1%-ға қарағанда 14,6%-ды құрады).

Сауалнамаға қатысқандардың үштен екісі автокөлікті сатып алу үшін 11%-дан 20%-ға дейінгі (39,7%) және 21%-дан 30%-ға дейінгі (26,7%) пайыздық мөлшерлемемен кредит алды. Бір қызығы, пайыздық мөлшерлемесі 31%-дан 50%-ға дейінгі кредиттердің саны мөлшерлемесі шамамен 6-10% және 5%-ға дейінгі кредиттердің санына тең.

Респонденттердің басым бөлігі автомобильді сатып алу үшін 3 жылдан 5 жылға дейінгі мерзімге (37%) кредит алды, бұл ретте мұндай кредиттеу мерзімі орыс тілді қатысушылардың (қазақ тілді қатысушылардың 20%-на қарағанда 38,8%-ды құрайды) және балалары бар адамдар (баласыз адамдардың 28,2%-на қарағанда 41,5%-ды құрайды) арасында жиі кездеседі. Сауалнамаға қатысқандардың үштен бірінен азы (31,4%) 1 жылдан 3 жылға дейін, ал шамамен әрбір төртіншісі (23,8%) 5 жылдан 7 жылға дейін кредит алды. Респонденттердің ең азы (5,6%) қарызды ең аз мерзім – 1 жылға дейін ресімдеді.

Қарыз алушылардың жартысынан көбі (54,2%) автокредиттерін мерзімінен бұрын немесе уақытында төлеп тастады. Респонденттердің 2,6%-ы өз міндеттемелерін орындады, бірақ мерзімін кешіктіріп орындады.

Кредит сомасын әлі де төлейтін қарыз алушылардың үштен бірінен астамы (34,6%) оны уақытында төлеп тастауды жоспарлап отыр. Автокөлік иелерінің 16,2%-ы оптимистік түрде дайындалып, оны мерзімінен бұрын өтеуге үміттеніп отыр.

Автокредиті бар респонденттердің жартысына жуығы (47,7%) оны өтеуде қиындықтарға тап болады. Олардың ішінде сауалнамаға қатысқандардың 24,6%-ның үнемдеуіне, ал 15,4%-ның көбірек жұмыс істеуіне және қосымша жұмыс жасауына тура келеді. Автокөлік иелерінің 5,4%-ы кредитті уақытында төлей алмайды.

Trade-In

Сауалнамаға қатысушылардың басым көпшілігі (79,8%) автомобиль сатып алу кезінде trade-in қызметін пайдаланбаған. Сауалнамаға қатысқан әрбір оныншы адамға бұл қызмет қажет болмады, себебі бұл респонденттің алғашқы автомобилі болды (10,8%). Автокөлік иелерінің 7,6%-ы ғана trade -in қызметін пайдаланды. 

Жаңа автомобиль сатып алу кезінде ескі көлігін пайдаланғандардың арасында деректер ауқымы бойынша орташа көрсеткішпен салыстырғанда 18-24 жас аралығындағы (79,8%-ға қарағанда 59,4%-ды құрайды), 25-34 жас аралығындағы (79,8%-ға қарағанда 72,8%-ды құрайды) респонденттер және Алматы қаласының тұрғындары (81,5%-ға қарағанда 71,6%-ды құрайды) айтарлықтай көп болды. Сатып алынған автомобиль ерлерге қарағанда әйелдер үшін ең маңызды болғандықтан (9,1%-ға қарағанда 13,2%-ды құрайды) trade-in қызметі пайдаланылмады.

Сауалнамаға қатысқандардың 24,3%-ы trade-in қызметін таңдамады, себебі олар автомобильдерін қымбаттау бағаға өздері сата алды, оның үстіне қала тұрғындары (ауыл тұрғындарының 14,9%-на қарағанда 25,4%-ды құрайды) мен ерлер (әйелдердің 20,1%-на қарағанда 26,9%-ды құрайды) арасында жиі кездеседі.

Сауалнамаға қатысқандардың 17,7%-ы мұндай қызмет туралы білмеген немесе ақпарат жеткіліксіз болды. Сауалнамаға қатысқандардың тағы 4,3%-ы дилерлерден қызмет алған жоқ, ал олар аталған дилерден автомобиль сатып алуды жоспарлаған. Оның үстіне, дилерден мұндай ұсыныс алмағандардың арасында баласы жоқ респонденттер (балалары барлардың 3,1%-на қарағанда 6,4%-ды құрайды) және автокөлік иелерінің ең жас санаты – 55 жас және одан жоғары (деректер ауқымы бойынша орта есеппен 4,3%-ға қарағанда 9,9%-ды құрайды) болды. Көрсетілетін қызмет беруші автомобиль құнына жасаған бағалауға сауалнамаға қатысқандардың 14,4%-ы сенімсіздік білдірді, оның үстіне олардың арасында әйелдерге қарағанда ерлер айтарлықтай көп болды (8,9%-ға қарағанда 17,8%-ды құрайды). Автомобильді сатып алушыны тапқандықтан немесе сұраныстың болмауына, жас шамасына және т.б. байланысты көліктері мұндай бағдарламаға сәйкес келмегендіктен, қызметті пайдаланбаған респонденттердің үлесі шамамен бірдей: сәйкесінше 11,5% және 9,9%.

Автокөлікті таңдау өлшемшарттары

Қолда бар көлікке бағалау жүргізу

Шанақтың және қозғалтқыш түрі

Қазақстандықтардың иелігіндегі шанақ түрі бойынша ең көп таралған автомобильдер бұл – седан (46,4%), кроссовер (20,8%) және хэтчбек (13%). 18-24 жас аралығындағы жастардың көпшілігінде (65,6%) және орта жастағы адамдарда (35-54) седандардың болуының айтарлықтай жоғары 43,6% көрсеткішін атап өткен жөн. Алайда, орта жастағы респонденттердің (35-54) кроссоверлерді (23,9%) таңдауы зерттеуге қатысушылар арасындағы қалған жас шамасы топтарына қарағанда айтарлықтай жоғары. 

Алматы қаласында тұратын автокөлік иелерінің (13,5%) және 18 жасқа толмаған балалары жоқ адамдардың арасында (10,9%) жол талғамайтын көліктер жиі кездеседі. 

Отын түрі бойынша бензин қозғалтқышы бар автомобильдерге деген сұраныс аса жоғары. Зерттеуге қатысушылар арасында олардың үлесі 90,3%-ды құрайды. Қозғалтқыштардың бензинді турбаланған (4,4%) және дизельді (2%) түрлеріне деген сұраныс аздау.

Бензинмен жүретін автомобильдер табыс деңгейі жоғары респонденттер арасында айтарлықтай жиі кездеседі, олардың жылжымалы және жылжымайтын мүлік сатып алуға жағдайлары жетеді (95,6%).

Қаржылық қиындықтарға тап болған және азық-түлік сатып алуға мүмкіндігі аз адамдар (13,3%) дизельді қозғалтқыш түрі бар автомобильдерді таңдайтын ескерген жөн.

Сатып алу себептері

Зерттеуге қатысушылар арасында автомобиль сатып алудың ең көп тараған себептері: алғашқы көлікті сатып алу (26,8%), жоспарлы түрде ауыстыру (20,2%), жиынтығының функциялары көп (13,8%) жақсартылған нұсқадағы автомобильді сатып алу.

Респонденттердің сегізден бір бөлігі (12,4%) автомобильді жұмыс мақсаттары үшін сатып алуға мәжбүр болды. Қатысушылардың сәл аздау бөлігінің (10,3%) автокөлік сатып алуға жинаған қаражаты болды және оны аса қажеттіліксіз сатып алды. Отбасылық себептерге байланысты автомобиль сатып алуды қажет ететіндер зерттеуге барлық қатысушының 10,1%-ын құрады.

Респонденттердің материалдық жағдайы бойынша ағымдағы автомобильді сатып алу себептері туралы айта отырып, тұрмыстық техника, жиһаз және т.б. (15,3%) сияқты ұзақ уақыт пайдаланатын тауарларды сатып алу қиынға соғатын қатысушылардан жиынтығының функциялары жақсартылған (сапалы жиынтық/жетілдірілген опциялар) автомобиль сатып алғысы келетіндердің едәуір көп санын атап өткен жөн. Осы топтағы адамдардың 13,4%-ы үшін респонденттердің басқа санаттарына қарағанда отбасы мүшелерінің саны өзгергендіктен, мысалы баланың туылуына байланысты автокөлік сатып алу қажеттілігі туындады.

Ешқандай қаржылық қиындықтары жоқ адамдар (32,4%) автомобильді жоспарлы түрде жиі ауыстырып отырады. Сондай-ақ, олардың материалдық жағдайларының жақсарғанын ескере отырып (17,6%), жинаған қаражаты болғандықтан, олар отбасылық бюджетке зиян келтірмей автомобиль сатып алды. Қаржылық қамтамасыз ету деңгейі бойынша барлық топтың арасында қаржылық қиындықтары жоқ, бағдарламаларға, trade-in және жеңілдіктерге (5,9%) назар аударатын адамдар жиі кездеседі.

Ұзақ уақыт пайдаланатын тауарларды сатып алуға мүмкіндігі бар адамдардың арасында материалдық жағдайларының жақсаруы және табысының өсуі (11,6%) сияқты ағымдағы автомобильді сатып алу себебінің айтарлықтай жоғары көрсеткіші тіркелді.

Бір қызығы, киім сатып алуға қаражаты жеткіліксіз зерттеуге қатысушылар табыс деңгейі басқа топтарға қарағанда үй шаруашылығындағы жүргізушілер санының (7,1%) өсуіне байланысты автомобильді сатып алу ықтималдығы жоғары.

Респонденттердің жартысынан көбі – 62,7% автомобильді жоспарлаған бағамен сатып ала алғанын айтты.

Респонденттердің 18,1%-ы бастапқыда жоспарлаған көліктен арзандау көлік сатып алды. Оның үстіне, олардың арасында ауылдық жерлердің тұрғындары жиі кездеседі (31,4%).

Арзандау автомобиль сатып алу 

Автокөлік бағасының өсуі респонденттердің бұған дейін жоспарлаған көліктен арзандау көлікті таңдауының басты себебі болды. Сауалнамаға қатысқандардың 45,9%-ы осылайша жауап берді, оның 59,6%-ы 25-34 жас аралығындағы респонденттер.

Сауалнамаға қатысқандардың 16,2%-ы кредиттің мөлшерлемелері айтарлықтай өсіп, кредит олар үшін қымбатқа түскендіктен, арзандау автокөлікті таңдады. Қатысушылардың аз бөлігі (14,6%) банктердің кредит беруден бас тартуына байланысты кредит ала алмады.

Қымбаттау автомобиль сатып алу 

Бастапқыда жоспарлаған автомобильден қымбаттау автомобиль сатып алған сауалнамаға қатысушылар кредитке байланысты таңдауларын өзгерткендерін атап өтті (32,1%). Тағы бір белгілі себеп – инфляция жинаған қаражатты құнсыздандырмауы үшін инвестициялар ретінде сатып алу (30,1%).

Қымбаттау автомобиль сатып алған шамамен әрбір төртінші автокөлік иесі көлікті автокөлік дилерлері ұсынған тиімді жеңілдіктерге байланысты сатып алғанын айтты (17,9%), ал әрбір оныншы адамның басқа себептері болды (11,5%). Сауалнамаға қатысқандардың 15,4%-ы үшін жауап беру қиын болды.

Автомобиль сатып алуды жоспарлау

Сауалнамаға қатысқандардың жартысынан сәл астамы алдағы екі жыл ішінде автомобиль сатып алуды жоспарлап отыр, бұл ретте олардың 20,5%-ы мұны алдағы жылы жасамақшы.

Алдағы жылы көлік сатып алғысы келетіндердің арасында сауалнамаға қазақ тілді қатысушылар (орыс тілді қатысушылардың 19,1%-на және деректер ауқымы бойынша орта есеппен 20,5%-ға қарағанда 38,6%-ын құрайды) және 25-34 жастағы респонденттер (35 жас және одан жоғары жастағы респонденттермен салыстырғанда 27,7%-ды құрайды) жиі кездеседі.

Сондай-ақ, сауалнамаға қатысқандардың табыстары мен олардың жеңіл автомобиль сатып алуға жоспарларының арасындағы желілік байланысты атап өткен жөн. Мәселен, автокөлік иелерінің табысы өскенде алдағы жылы көлік сатып алуды жоспарлап отырғандардың да үлесі артады. Респонденттердің төрттен бір бөлігі 3-5 жылдан кейін, ал олардың көпшілігі 3-4 жылдан кейін (16,8%) жеңіл автомобиль сатып алмақшы. Бес жылдан кейін автокөлік сатып алуды жоспарлап отырғандардың арасында табысы ең жоғары респонденттердің жиі кездесетінін (деректер ауқымы бойынша орта есеппен 7,5%-ға қарағанда 17,6%-ды құрайды) атап өткен жөн.

Сауалнамаға қатысқандардың 14,8%-ы көлік сатып алуға ниеті жоқ, бұл ретте олардың арасында орыс тілді респонденттер (қазақ тілді респонденттердің 2,9%-на қарағанда 15,7%-ды құрайды) және 55 жас және одан жоғары жастағы автокөлік иелері (деректер ауқымы бойынша 14,8%-ға қарағанда 22,9%-ды құрайды) жиі кездеседі.

Қозғалтқыш түрі

Қозғалтқыш түрі бойынша бензинмен жүретін автомобильдерге деген сұраныс ең жоғары, себебі сауалнамаға қатысқандардың 72,5%-ы дәл осындай автокөлікті сатып алу мүмкіндігін қарастырады. Респонденттердің 11,4%-ы гибридті қозғалтқыш түрі бар көлікті (бензинді + электр қозғалтқыш) сатып алуды жоспарлайды. Электр қозғалтқыш қазіргі уақытта зерттеуге қатысушылардың тек 3,1%-ына ғана қызықты.

Турбаланған қозғалтқыш түрін таңдайтындар көбіне Шымкент қаласында тұрады (17,5%).

Жынысы мен жас шамасы топтары бойынша бөліністе қозғалтқыш түрлеріне деген сұраныс турбаланған қозғалтқыштарды таңдайтындардың, сондай-ақ өздері үшін электркар сатып алу мүмкіндігін қарастыратындардың үлесімен ерекшеленеді. Турбаланған қозғалтқышты көбіне жас шамасы тобының 18 жастан 24 жасқа дейінгі (10,7%) ең жас респонденттері таңдайды. Электркарды сатып алуға көбінесе жас шамасы тобының 7,4%-ды құрайтын егде жастағы респонденттерінің (55 жастан асқан), сондай-ақ зерттеудің 4,2%-ды құрайтын ерлер аудиториясының мүмкіндігі бар.

Өндіруші ел 

Жапондық өндірістегі автомобильдер бүгінгі таңда бірінші орында мықтап тұр - сауалнамаға қатысқандардың 30,1%-ы жаңа автокөлік сатып алуды жоспарлаған кезде осы автомобильдерді таңдайды.

Автомобильдеріне деген сұраныс жоғары өндіруші елдердің қатарына Германия (17,2%), Корея (15,6%) және Қытай (13,1%) кіреді. Жауап беру қиын болған респонденттердің саны (13,4%) әлеуетті сатып алушылардың айтарлықтай үлкен үлесі бар екенін тікелей көрсетеді, аталған сатып алушылардың таңдауы әлі толық қалыптаспаған.

Бір қызығы, жастардың (18-24) 35,7%-ы неміс автоөнеркәсібін, ал 55 жастан асқан егде жастағы топтың 23,5%-ы қытай автоөнеркәсібін таңдайды. Қазақстандық автоөнеркәсіп шағын топтар – ерлер аудиториясына (2,3%), кіші және орта жастағы топтардың респонденттеріне (18-24 – 3,6%, 25-34 – 3,4%) қызықты. 

Бастапқы / қайталама автокөлік нарығы

Сауалнамаға қатысқан респонденттердің жартысына жуығы (48,5%) жаңа автомобиль сатып алғанды жөн көреді. Сауалнамаға қатысушылардың 31,8%-ы айдалған көлікті сатып алар еді. Жауап беру қиын болған респонденттердің үлесі қазіргі уақытта өз таңдауын өзгертуі мүмкін адамдардың жоғары пайызын көрсетеді.

Жаңа автомобильді көбінесе отбасында тұрақты түрде төрт адам тұратын респонденттер (58,2%), сондай-ақ ғылыми дәрежесі бар респонденттер (67,3%) таңдайды.

Шанақ түрі

Сауалнама нәтижелері бойынша сұранысы жоғары шанақ түрі бұл – қалалық кроссовер (паркетник), сауалнамаға қатысқандардың 33,2%-ы дәл осы нұсқаны сатып алуды қарастырады. Бұл жерде үрдістің өзгергенін байқауға болады, бұған дейін кроссовер халықтың иелігінде болған автомобильдердің арасында екінші орында болған еді.

Алғашқы үштікке сондай-ақ седан - 27,5% және жол талғамайтын көлік – 18,4% енді. Седанды кіші (18-24) – 64,3% және орта (25-34) – 35,7% жас шамасындағы топтардың респонденттері таңдайды, сондай-ақ басқа «астаналық» қалалармен салыстырғанда Шымкент қаласының тұрғындары көбіне осы сыныптағы көліктерді таңдайды (кроссовер – 15,8%, седан – 42,1%, жол талғамайтын көлік – 28,1%).

Кроссоверлердің нысаналы аудиториясы: орта (35-54) және одан жоғары (55+) жастағы адамдар – сәйкесінше 35,4%-ды және 43,2%-ды құрайды.

Респонденттің жас шамасы ұлғайған сайын оның жоспарлаған автокөлікке деген таңдауы қалай өзгеретіні байқалады: егер 18-24 жас шамасындағы топ седан (64,3%) таңдаса, онда 35-54 жасқа қарай олардың үлесі 23,6%-ға дейін төмендейді, бұл кроссоверлерден төмен (35,4%) болады. Аға буын респонденттерінде (55+ жас) бұл үрдіс одан да айқын көрінеді. Бір қызығы, жастар автокөлік сатып алуды жоспарлаған кезде жол талғамайтын көліктерді қарастырмайды деуге болады. Бұл жерде баға факторы әсер етуі мүмкін, себебі жол талғамайтын көліктер автомобильдердің ең қымбат санаты болып табылады.

Респонденттердің көбі – 73,7%-ы микрокарды және 59,5%-ы кабриолетті өздеріне ешқандай жағдайда сатып алмас еді. Сауалнамаға қатысқандардың 22,1%-ы пикапты таңдаудан бас тартты. Бір қызығы, микрокарды таңдамайтындар ерлер арасында көбірек (әйелдердің 67,9%-на қарағанда 77,5%-ды құрайды), ал пикаптарды таңдамайтындар әйелдер арасында көбірек (салыстырмалы түрде ерлердің 19,2%-на қарағанда 26,4%-ды құрайды) болып шықты.

Автомобильдерді сатып алатын жер

Сауалнамаға қатысқандардың жартысына жуығы (48%) жаңа автомобильді мамандандырылған ресми дилерлік орталық арқылы сатып алуды жөн көреді. Танымалдылығы жағынан екінші нұсқа (29,9%) – Kolesa.kz, Mycar.kz және т.б. түрі бойынша онлайн-алаңды пайдалануды жөн көреді.

Әлеуетті сатып алушылардың да тарапынан тұрғылықты жері бойынша қайталама автомобильдер нарығына деген сұраныс бар, сатып алушылардың 27,5%-ы жеңіл автомобильді дәл сол жерде сатып алуға мүмкіндігі бар.

Ресми дилерлердің trade-in бөлімдері танымалдығы бойынша алғашқы үштікке енген жоқ, алайда сауалнамаға қатысқандардың шамамен төрттен бір бөлігі (23,1%) автомобиль сатып алу үшін бұл қызметті пайдаланғанды жөн көрді.