Қазақстандағы тұтынушылық сенім индексі (CCI) шілдеде төртінші ай қатарынан жақсаруды жалғастыруда. Алайда бұл жолы оның өсімі аз болды — 0,4 пункт. Индекстің өзі 104,2 пунктке жетті, бұл зерттеудің барлық уақытындағы үшінші үздік нәтиже. Бір жыл ішіндегі экономикалық перспективалар мәселесінен басқа, барлық қосалқы индекстер бойынша көңіл-күй біртіндеп жақсарды. Дегенмен де төмендеу әдеттегі айлық ауытқулар шеңберінде де бірқалыпты болды. Өткен жылғы шілдемен салыстырғанда CCI индексі — көбіне экономикалық жағдайдың өзгеруі бойынша халық бағалауының айтарлықтай жақсаруының арқасында 2,7 пунктке өсті.

Өткен 12 айдағы жеке материалдық жағдайдағы өзгерістердің қосалқы индексі де өсті, бұл қатарынан төртінші ай болып отыр. Бұл жолы өсім 1,1 пунктті құрады, ал қосалқы индекс 105,6 пунктке жетті. Материалдық жағдайым жақсарды деп санайтындардың үлесі шамалы өзгерді: шілдеде 32,4%, маусымда 32,8%. Алайда, соңғы бір айда оң жауап бергендердің үлесі 11,7%-ға қарағанда айтарлықтай 13,1% өсті.

Өңірлік тұрғыда жеке материалдық жағдайдағы өзгеріс бойынша жағымдылықтың неғұрлым өсуі Ақмола және Ақтөбе облыстарында байқалады, онда оң жауаптардың үлесі тиісінше 8,8 және 7,9 п.т. өсті. Дегенмен, оптимистердің ең үлкен үлесі Батыс Қазақстан облысында тіркелген, ол 37,8%-ға жетеді. Жетісу облысында бұл көрсеткіш 6,1 п.т. төмендеп, 23,2 пайызды құрады.

2023 жылғы шілдемен салыстырғанда экономикалық ахуалдың өзгерістерін бағалау қосалқы индексі неғұрлым өсімді көрсетіп отыр, ол 5,6 пунктке өсіп, 2024 жылғы шілдеде 78,5 пунктке жетті. Мұндай нәтиже қаңтар айында тіркелген биылғы үздік көрсеткіштің қайталануы болды. Бұл ретте экономикалық ахуал өткен 12 айда жақсарды деп есептейтін қазақстандықтардың үлесі іс жүзінде өзгерген жоқ (16,7% қарсы 17,1%), бірақ теріс жауаптардың үлесі 47,7%-дан 41,5%-ға дейін айтарлықтай төмендеді.

Өңірлік бөліністе Павлодар облысы үздік ілгерілеуді көрсетті, онда жағымсыз жауаптардың үлесі 55,2%-дан 41,8%-ға дейін төмендеді. Дегенмен, осы шілдеде Атырау облысының тұрғындары ең жақсы жауап берді, бұл жерде өткен жылмен салыстырғанда 4,5 пайыз өсті. Алматыда пессимистердің үлесі 52,3% құрады, бұл рейтингтегі көрсеткіштерден айтарлықтай жоғары.

Қазақстан тұрғындарының инфляциялық бағасы бірнеше ай қатарынан рекордтар жаңартылғаннан кейін бұрынғы деңгейлерде қалды. Өткен айда тұрғындардың 39,1% (маусымда — 39%) бағаның күшті өсуін байқады. Ал өткен жылдың көкжиегінде ол сәл елеулі болып шықты. Бағаның жылдам өсуін байқағандардың үлесі 52%-дан 52,7%-ға дейін өсті.

Қазақстандықтардың инфляциялық болжамы орташа есеппен айтарлықтай өсті. Бір айдың көкжиегінде бағаның күшті өсуін күтетін адамдардың үлесі 16-дан 17,3%-ға дейін өсті, келесі 12 айдың көкжиегінде де адамдардың саны 20,9-дан 22,2%-ға дейін өсуін күтеді.

ҚР Ұлттық банкінің инфляциялық бағалау және тұтастай алғанда күтулер бойынша осындай зерттеуі төмендеу динамикасын көрсетті. Осы зерттеудің деректеріне сәйкес, бағаның күшті өсуін күтетіндердің үлесі жыл ішінде 26,4%-дан 24,4%-ға дейін төмендеді. Ал бір айдың көкжиегінде осындай көрсеткіш 18,5%-дан 19,7%-ға дейін өсті. Ал инфляциялық бағалау бір, сол сияқты 12 ай көкжиегінде көп айлық минимумдарды қайта жаңартты. Оның үстіне бағаның өсуін бағалау бойынша соңғы жылы бағаның тез өсуін көрсететін респонденттер үлесі 47,5%-дан 41,6%-ға дейін едәуір төмендеді. Соңғы рет мұндай төмен көрсеткіш 2019 жылдың наурызында тіркелген болатын.

Жекелеген тауарлар мен қызметтердің ішінде респонденттердің көпшілігі азық-түлік өнімдеріне бағаның айтарлықтай өсуін әлі де алаңдатады. Айтарлықтай қымбаттаған тауарлардың тізімі тоғызыншы ай қатарынан өзгеріссіз қалып отыр. Оған «Ет және құс», «Сүт және сүт өнімдері», «Нан және нан-тоқаш өнімдері» және «Көкөністер мен жемістер» санаттары кіреді. Алайда, сүт және сүт өнімдері бағасының күшті өсуін байқаған адамдар үлесінің азаюын атап өтейік: 30,8%, маусымдағы 33,6%. Жалпы, сауалнама нәтижелерінде басқа айтарлықтай өзгерістер болған жоқ. Айта кетейік, Интернет пен ұялы байланыс бағасының 1,4 п.т. көбеюі байқалды. Бұл жаңа статистикамен расталады, оған сәйкес шілде айында ұялы байланыс қызметтері 11,5% а/а, ал Желіге қол жеткізу үшін төлем 6,8% а/а қымбаттады.

Шілдеде қазақстандықтардың девальвациялық болжамдары теңгенің күрт әлсіреуінен маусым айындағы өсімнен кейін жоғары деңгейде қалып отыр. Сауалнама қорытындысы бойынша теңгенің әлсіреуін күтіп отырған қазақстандықтардың үлесі бір жылдың көкжиегінде 56,2-ден 56,8% -ға дейін өсті, бірақ бір айдың көкжиегінде 36,9-дан 34,3%-ға дейін айтарлықтай төмендеді. Дегенмен, бұл көрсеткіш зерттеудің барлық уақытындағы ең жоғары көрсеткіштердің бірі. Айта кетейік, өткен шілдемен салыстырғанда осы екі мәселе бойынша пессимистер үлесінің өсімі тиісінше 4,6 және 5,5 п.т. құрады.

Тұтастай алғанда, шілде айында барлық төрт елде инфляциялық бағалар мен күтулердің динамикасы көп жағдайда шамалы жоғары көтерілумен бейтарап болғанын атап өту қажет. Қазақстанда басқа елдерге қарағанда инфляциялық параметрлер төрт мәселенің үшеуі бойынша бірден шамалы өсті. Бұл шілде айында жылдық инфляцияның жылдамдығы аясында болуы мүмкін, бірақ көрсеткіштер ең төменгі деңгейден алыс емес.

Орталық Азия елдеріндегі девальвациялық күтулер тағы да түрлі бағыттағы қозғалысты көрсетті. Қазақстанда шілде айына бейтарап теңге тұрғындардың көңіл-күйіне әсер етті. 12 ай көкжиектегі пессимистер үлесінің өсуі аз болды, бірақ бұл абсолюттік рекордты жаңартуға жеткілікті болды. Екінші жағынан, ай көкжиегінде әлсіреуді күтетіндердің үлесі екі пайызға төмендеді. Қазақстандағы тұтынушылық сенімділікті зерттеудің он үшінші толқыны сәуір айында басталған оң динамиканың жалғасуын көрсетті, ал индекс барлық уақыт ішінде көлемі бойынша үшінші көрсеткішке жетті.

«2024 жылғы шілде Орталық Азияның барлық елдері үшін оң нәтиже берді. Қазақстанда төртінші ай қатарынан тұтынушылық сенімділік индексінің (CCI) өсуінің жалғасуы байқалады, ол зерттеудің барлық уақытындағы үшінші ең жоғары көрсеткіш болды. Жалпы алғанда прогресс байқалатын мәселелердің бірін жеке-жеке бөліп көрсету қиын. Алайда, өткен шілдемен салыстырғанда қазақстандықтар экономикалық ахуалдың жақсаруын айтарлықтай оптимистік ретте бағалайды. Сондай-ақ, Қырғызстандағы индекстің кезекті өсімін атап өтейік, ол өз рекордын екінші рет жаңартып, Өзбекстаннан бұрынғы айырмашылығын сақтап қалды. Осының барлығы ірі сатып алулар үшін қолайлы жағдай жасау бойынша кезекті өңірлік рекордтың арқасында орын алды. Оның үстіне 2023 жылғы шілдемен салыстырғанда CCI 11 пунктке айтарлықтай өсім көрсетті, оның ішінде экономикалық ахуал бойынша бағалау мен болжамдардың жақсаруының арқасында. Индекс бойынша аймақтық көшбасшы Тәжікстанда жағдай шілде айында түбегейлі өзгерді», — дейді Freedom Finance Global сарапшысы Данияр Оразбаев.

Қазақстан мен Өзбекстанда сарапшылар ай сайын 3 600 сауалнама, Қырғызстанда — 1 600, Тәжікстанда — 1 200 сауалнама жинайды. Зерттеулер әлемнің көптеген елдерінде тұтынушылық сенімділік индекстерін алу үшін пайдаланылатын және United Research Technologies Group компаниясының жергілікті міндеттерге бейімделген әдіснамаға негізделген. Деректерді жинау әдісі — телефон арқылы сұрау. Сауалнама респонденттердің ана тілінде жүргізіледі.