Шілдедегі үдеуден кейін инфляция тамызда жылдық (8,4%), сондай-ақ айлық (0,6%) мәнде қайтадан баяулады. Бұл баяулаудың негізгі себебі ақылы қызметтерге бағаның өсу қарқынының төмендеуі болды, ал басқа құраушылар бұрынғы жоғары қарқынын сақтап қалды. Ұлттық қордан қаражат алумен, тұрғын үй-коммуналдық қызметтерге тарифтердің көтерілуімен және жанармай бағасының өсуімен, теңге бағамының құбылмалылығымен және тұрақсыз инфляциялық күтулермен байланысты елеулі инфляцияға қарсы тәуекелдер сақталуда. ҚҰБ жыл соңына дейін базалық мөлшерлемені қазіргі жоғары деңгейде ұстап тұру ықтималдығы жоғары деп мәлімдейді. Барлық теңгерімдеуші тәуекелдерді ескере отырып, біз 2024 жылдың соңында инфляцияның жылдық болжамын 8,5% деңгейінде сақтаймыз.
Шілдедегі біршама үдеуден кейін тұтынушылық инфляция қарқыны тамызда қайтадан бәсеңдеп, жылдық мәнде 8,4%-ды (шілдеде 8,6%) құрады. Есепті айда төмендеу қадамы 0,2 пайыздық тармақты құрады. Айлық мәнде инфляция шілдедегі 0,7%-бен салыстырғанда 0,6%-ға төмендеді, бұл тарихи мәндерден (0,3%) айтарлықтай жоғары. Маусымдық түзетуді ескере отырып, біздің бағалауымыз бойынша, тамыз айында инфляция тіпті ресми көрсеткіштен де асып түсті, айлық 0,8% болды. Инфляцияның төмендеуінің негізгі себебі ақылы қызмет бағасының өсу қарқынының жыл сайынғы 13,6%-ға (шілдеде 14,5%) дейін баяулауы болды, бұл ретте азық-түлік инфляциясы бұрынғы деңгейде – жылдық 5,5%, ал азық-түлік емес тауарлар бойынша қарқын жыл сайын 7,7%-ға (шілдеде 7,3% жыл/жыл) дейін өсті. Жеке құрамдас бөліктер бойынша алаңдатарлық көрсеткіштерге қарамастан, ақылы қызметтердің баға қысымының әлсіреуі жалпы баға динамикасының төмендеу траекториясына оралуына мүмкіндік берді.
Сыртқы инфляциялық фон астық жинау болжамының жақсаруы, сондай-ақ орталық банктердің қысқарту саясаты аясында азық-түлік бағасының төмендеуі есебінен қолайлы дамып отыр. Бұл ретте ішкі экономикада айтарлықтай проинфляциялық факторлар сақталуда.
Біріншіден, бұл Ұлттық қордан қаражат алу динамикасына қатысты. ҚРҰБ мәліметі бойынша, 2024 жылдың қыркүйегінде Ұлттық қордан 900 млн доллардан 1 млрд долларға дейінгі сомаға валюта сату күтілуде, бұл 2024 жылдың қаңтар айындағы көрсеткіштермен дерлік салыстырмалы және 2024 жылдың соңына дейін ҰҚ-дан ықтимал қосымша ақша алынатынын көрсетеді.
Екіншіден, инфляцияға мультипликаторлық әсер арқылы әсер етуді жалғастыратын «Инвестицияға айырбас тарифі» бағдарламасын іске асыру аясында реттелетін қызметтердің бағасының өсуі жалғасуда. Сонымен қатар, халықтың инфляциялық күтулері, оның ішінде соңғы айлардағы теңге бағамының жоғары құбылмалылығына байланысты тұрақсыз болып қалуда.
Күтілгендей, Ақша-несие саясаты комитетінің соңғы отырысының қорытындысы бойынша ҚҰБ базалық мөлшерлемені 14,25% деңгейінде қалдырды. Сонымен қатар, реттеуші базалық мөлшерлемені ағымдағы деңгейде 2024 жылдың соңына дейін сақтаудың жоғары ықтималдығын атап өтеді. ҚРҰБ-ның өзі хабарлағандай, инфляция болжамының белгісіздігі мен тәуекелдері салықтардың тапшылығы және ауқымды мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру аясында фискалдық ынталандырудың күшеюіне байланысты. Барлық теңгерімдеуші тәуекелдерді ескере отырып, біз инфляцияның жылдық болжамын 2024 жылдың аяғында 8,5% деңгейінде сақтаймыз, бірақ Ұлттық қордан қаражат алу бойынша жаңа ықтимал шешімдер қабылданғандықтан оны қайта қарау мүмкіндігін қалдырамыз.
Санжар Қалдаров – Halyk Finance Талдау орталығы