Қазақстанның квазимемлекеттік секторы елдің экономикалық өсімін қолдауда, әртүрлі салаларға белсенді түрде қатысуда және мемлекеттік тапсырмаларды орындауда шешуші рөл атқарады. Дегенмен, бұл ұйымдардың қаржылық тұрақтылығына қатысты күмән бар.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 31 қазандағы № 909 қаулысымен бекітілген Мемлекеттік активтерді және квазимемлекеттік секторды басқару жөніндегі 2023 жылға арналған ұлттық есепте ұсынылған 2021 – 2023 жылдарға арналған есептерді талдау мұндай компанияларының табысын да, проблемасын да айқындайды. 

EconomyKZ мәліметінше, республикалық меншіктің квазимемлекеттік секторы субъектілерінің қаржылық көрсеткіштері:

  •  2021 жыл: 189 ұйым, жалпы таза табысы 1,8 трлн.
  •  2022 жыл: 2,4 трлн теңге табымпен 190 ұйым.
  •  2023 жыл: 2,9 трлн теңге табыспен 167 ұйым.

2023 жылы ұйым санының азайғанына қарамастан, жалпы пайда өсті, бұл ірі кәсіпорындардың табысының өскенін көрсетеді.

Республикалық меншіктегі табысты емес ұйымдар:

  •  2021 жыл: 76,2 млрд теңге шығынмен 47 ұйым.
  •  2022 жыл: 90,9 млрд теңге шығынмен 54 ұйым.
  •  2023 жыл: 38 млрд теңге шығынмен 26 ұйым.

2023 жылы табысты емес ұйымдар санының азаюы және шығынның азаюы бақылаудың күшеюі мен қаржылық тиімділіктің артқанын көрсетеді.

Коммуналдық меншіктің квазимемлекеттік секторы субъектілерінің қаржылық көрсеткіштері:

  •  2021 жыл: 44,1 млрд теңге табыспен 341 ұйым.
  •  2022 жыл: 27,4 млрд теңге табыспен 290 ұйым.
  •  2023 жыл: 52,9 млрд теңге табыспен 290 ұйым.

Коммуналдық секторда қаржылық нәтижелердің құбылмалылығы байқалады, бұл жергілікті экономикалық жағдайларға және басқару шешімдеріне байланысты болуы мүмкін.

Коммуналдық меншіктегі табысты емес ұйымдар:

  •  2021 жыл: 78,1 млрд теңге шығынмен 62 ұйым.
  •  2022 жыл: 2,6 трлн теңге шығынмен 126 ұйым.
  •  2023 жыл: 107,6 млрд теңге шығынмен 92 ұйым.

Шығындардың күрт ауытқуы өңірлерде қаржылық бақылауды күшейту және басқаруды оңтайландыру қажеттігін көрсетеді.

Мемлекеттік тапсырысты орындаудан түсетін кірістер:

  •  Республикалық ұйымдар: 2021 жылғы 230,2 млрд теңгеден 2023 жылы 436,5 млрд теңгеге дейін өсті.
  •  Коммуналдық ұйымдар: 2021 жылы 128,5 млрд теңгеден 2022 жылы 63,1 млрд теңгеге дейін төмендейді, содан кейін 2023 жылы 666,1 млрд теңгеге дейін өсті.

Бұл деректер квазимемлекеттік сектордың табыс құрылымындағы мемлекеттік тапсырмалардың маңыздылығын және оларды орындау тиімділігін арттыру қажеттілігін көрсетеді.