Қазақстандықтардың 43%-ы автокөліктің болуы өмірдің маңызды бөлігі деп санайды.

Статистикаға сүйенсек, орта есеппен әрбір бесінші қазақстандық автокөлік иесі. Қазақстанның автокөлік нарығы тұтынушылардың беталысы мен қалауларын, сондай-ақ көлік құралдарын таңдауға түрлі факторлардың әсерін көрсететін қарқынды дамып келе жатқан сала. Бұл мақалада біз отандық автокөлік мен автобөлшектерді сатып алушылардың негізгі сипаттамаларын, сондай-ақ олардың таңдауына әсер ететін факторларды қарастырамыз.

Қазақстандық автожүргізушінің портреті

Factum Group компаниясының Оlx.kz хабарландыру сервисінің тапсырысы бойынша жүргізген талдамалық есебіне сәйкес, қазақстандық автокөлік әуесқойлары арасында жынысы бойынша бөлу шамамен бір деңгейде: 49% ерлер және 51% әйелдер. Алайда, автобөлшектерді сатып алушылар арасында ерлер басым, олар жалпы аудиторияның 64% құрайды, ал әйелдер тек 36% құрайды.

Жас топтары бойынша бөлу келесі нәтижелерді көрсетеді:

• 25-34 жас: 44% – автокөлік жүргізушілерінің ең белсенді санаты. Олар көбінесе жаңа көліктерді сатып алады, олардың жағдайын бақылайды және жөндеу және техникалық қызмет көрсету үшін қажетті бөлшектерді сатып алады.
• 35-44 жас: 28% – бұл автокөлік иелерінің тобын прагматикалық деп атауға болады. Олардың машиналарды пайдалану тәжірибесі бар, олар сенімділік пен тиімділікті бағалайды.
• 45-55 жас: 15% – бұл жас тобының мүшелерінің табысы жоғары, бұл оларға премиум санаттағы көліктерді сатып алуға мүмкіндік береді.
• 18-24 жас: 13% – бұл жақында жүргізуші құқығын алған және көлікті белсенді қолдана бастаған жастар. Әдетте, олар бөлшектерге көп ақша жұмсамай-ақ қолжетімді көлік түрлеріне артықшылық береді.

Автобөлшектерді сатып алушылардың жас ерекшеліктері де бұдан қатты ерекшеленбейді:

• 35-44 жас: 43% – бұл жастағы автокөлік иелері көбінесе өздері жөндеуге бейім, осыдан бөлшектерге жоғары сұранысты тудырады.
• 45-55 жас: 26% – бұл топ сапалы және қымбат бөлшектерді сатып алумен, сондай-ақ кәсіби қызмет көрсетуге ұмтылумен сипатталады.
• 25-34 жас: 26% – бұл жаңа бөлшектерді сатып алып қана қоймай, сонымен қатар автосервистердің қызметтерін пайдаланатын белсенді санат.
• 18-24 жас: 5% – шектеулі бюджетке байланысты жастар көбінесе арзан бөлшектерді пайдаланып автокөліктерді өздері жөндейді.

Сатып алушыларды аймақтық бөлу

Қазақстанда автокөліктер мен қосалқы бөлшектерді сатып алушылардың өңірлік бөлінуі бүкіл ел бойынша ұқсас нәтижелерді көрсетеді:

1. Оңтүстік Қазақстан: автокөлік әуесқойлары бойынша да (45%), автокөлік бөлшектерін сатып алушылар (44%) бойынша да алдыңғы қатарда.

2. Солтүстік Қазақстан: екі көрсеткіш бойынша да екінші орында - автокөлік иелерінің 27% және қосалқы бөлшектерді сатып алушылардың 30%.

3. Батыс Қазақстан: автокөлік иелерінің 13% және қосалқы бөлшектерді сатып алушылардың 18%.

4. Орталық Қазақстан: автокөлік иелерінің 9% және қосалқы бөлшектерді сатып алушылардың 6%.

5. Шығыс Қазақстан: автокөлік иелерінің 7% және қосалқы бөлшектерді сатып алушылардың 2%.

Қазақстандықтар не іздейді және не сатып алады

Olx.kz есебіне сәйкес, қазақстандықтар сатып алу үшін келесі маркалы автокөліктерді жиі қарастырады:  

• Toyota (49%) әлеуетті сатып алушылардың қызығушылығы бойынша көшбасшы болып қала береді. Бұл таңқаларлық емес, өйткені Toyota көліктері ұзақ уақыт бойы сенімді, тиімді және қол жетімді болып келеді. Ұсыныстардың көшбасшылары Camry (орташа бағасы 5 490 000 теңге), Avensis (орташа бағасы 3 685 000 теңге) және Carina-E (орташа бағасы 1 867 500 теңге) болды.
• Hyundai (40%) және Kia (32%) соңғы жылдары корей брендтерінің танымалдылығының артуын көрсете отырып, сенімді түрде екінші және үшінші орындарға жайғасты. Ең көп сұранысқа ие модельдер: Sonata (орташа бағасы 3 462 500 теңге), Accent (орташа бағасы 5 059 000 теңге), Elantra (орташа бағасы 7 090 000 теңге), Sportage (орташа бағасы 7 770 000 теңге), Rio-Pride (орташа бағасы 5 476 200 теңге) және Cerato-Forte (орташа бағасы 5 699 511 теңге).
• Chevrolet (26%) және Mercedes (25%) көшбасшылардың бестігін жабады. Бұл брендтер дәстүрлі түрде сенімділік пен беделмен теңестіріледі, сол үшін де сатып алушылардың белгілі бір санатына тартымды. Танымал модельдер: Cruze (орташа бағасы 4 280 000 теңге), Cobalt (орташа бағасы 6 190 000 теңге), Niva (орташа бағасы 2 590 000 теңге), Mercedes-Benz (230, 190 және 200 модельдердің орташа бағасы тиісінше 1 457 500 теңге, 971 000 теңге және 1 510 000 теңге).

Алайда көбінесе қазақстандықтар келесі автокөлік маркаларын сатып алды:

• Chevrolet (17%) сатып алынған көліктер тізімінде бірінші орында. Қол жетімді баға, сенімділік және модельдердің кең таңдауы Chevrolet-ті көптеген сатып алушылар үшін тартымды таңдау етеді.
• Hyundai (15%) екінші орында, бұл корей автокөліктерінің танымалдылығының өсу үрдісін растайды.
• LADA (10%) үшінші орында – бұл марканың автокөліктері, әсіресе бюджетке бағытталған сатып алушылар арасында сұранысқа ие.
• Toyota (8%) және Volkswagen (8%) да танымал сатып алынған маркалардың қатарына кіреді.

Автокөліктердің ең танымал шығарылған жылдары

OLX.kz деректеріне сәйкес, ұсыныстардың шыңы 1991-1995 жылдардағы автокөліктерге келеді: орташа бағасы 127 666 теңгені құрайтын 14 842 ұсыныс. Танымалдығы бойынша екінші орында – 1996-2000 жылдардағы автокөліктер: орташа бағасы 1 590 000 теңге болатын 9111 ұсыныс. Көшбасшылар үштігін 2001-2005 жылдардағы автокөліктер жабады, олар орташа бағасы 1 625 000 теңгені құрайтын 8646 хабарландырумен ұсынылған. 2011-2015 жылдардағы автокөліктер орташа құны 3 260 000 теңге болатын 8100 ұсыныспен ұсынылған. Бесінші орында – 2006-2010 жылдардағы автокөліктер: орташа бағасы 1 828 000 теңгені құрайтын 7855 ұсыныс.

Бүгінгі таңда Қазақстанның автокөлік нарығы тұрақты өсуді көрсетіп отыр, оның 2024 жылы баяулауы уақытша құбылыс болып табылады. Қолайлы демографиялық, экономикалық және инфрақұрылымдық факторлардың, сондай-ақ мемлекеттік қолдау бағдарламаларының арқасында нарық одан әрі даму үшін айтарлықтай әлеуетке ие. Сонымен қатар, елдің инфрақұрылымын дамыту, соның ішінде жол желісін жақсарту және қалалық кеңістікті кеңейту автомобильдерге деген сұраныстың артуына ықпал етеді. Факторлардың бұл кешені алдағы жылдары одан әрі орнықты өсу мен инновациялық даму үшін әлеуетті ұсына отырып, Қазақстанның автокөлік нарығы саласының ұзақ мерзімді дамуы үшін қолайлы негіз жасайды.