2024 жылдың бірінші жартыжылдығында Қазақстанға азық-түлік тауарларының жалпы импорты 2,4 млрд АҚШ долларын құрады, бұл 2021 жылдың көрсеткіштерінен 45% жоғары. Дегенмен, импорттың физикалық көлемі 3,5-3,6 млн тонна шамасында салыстырмалы тұрақты қалыпта қалды, бұл импортталатын тауарлардың бағасының айтарлықтай қымбаттағанын көрсетеді.
Негізгі жеткізушілер: Ресей және ТМД елдері
ТМД елдері, Ресеймен қоса, нарықта әлі де басымдықты сақтайды, олардың үлесі жалпы импорт көлемінің 60%-ын құрайды (мұнда Ресейдің үлесі 43% құрайды). Геосаяси тұрақсыздыққа және санкцияларға қарамастан, жеткізулер жоғары деңгейде қалып отыр, бұл елдердің агроазық-түлік секторындағы негізгі сауда серіктестері ретіндегі стратегиялық маңызын көрсетеді.
Жаңа үрдістер: Өзбекстан және Беларусь
Өзбекстан мен Беларусь жеткізулер динамикасының өзгеруі қызығушылық туғызады. Егер Өзбекстан өз жеткізулерін 8%-дан 5%-ға дейін қысқартса, Беларусь керісінше, өз үлесін 5%-дан 6%-ға дейін арттырады, бұл сүт өнімдерінің экспорттық саясатын белсенді жүргізу арқылы іске асады.
Азия мен Қытай ықпалының артуы
Соңғы жылдары Азия мен Қытайдың рөлі айтарлықтай артты, олардың үлесі 2021 жылы 14%-дан 2024 жылы 16%-ға дейін және 6%-дан 7%-ға дейін өсті. Сауда байланыстарының нығаюы және агроөнімдер экспортының өсуі Қытайдың бәсекеге қабілетті бағамен ұсынылатын өнімдерінің артуына ықпал етеді.
Еуропалық Одақ: Өзара әрекеттестіктің кеңеюі
Еуропалық Одақтың үлесінің 2021 жылы 9%-дан 2024 жылы 15%-ға дейін өскеніне ерекше назар аудару керек. Әсіресе, Испания мен Польша жоғары сапалы өнімдер мен азық-түлік көздерінің диверсификациясын арттыру арқасында жеткізулерді белсенді түрде арттырады.
Қорытынды
Талдау Қазақстанды азық-түлік жеткізу көздерін диверсификациялауға ұмтылыс жасайтынын көрсетеді, бұл жаһандық инфляция жағдайында өте маңызды. Импорттың құнының өсуі кезінде физикалық көлемдердің тұрақтылығын сақтау өзгермелі экономикалық реалдарға бейімделуді және жаңа сенімді серіктестерді іздеуді талап етеді.
Автор: Ернар Серік, сауда саясаты бойынша сарапшы