Маусым айында Қазақстандағы тұтынушылық сенімділік индексі (CCI) үшінші ай қатарынан жақсарғанын көрсетті және 103,7 тармаққа жетті, бұл 100 тармақтан жоғары оң аймақта сенімдірек болғанын көрсетеді. Көңіл-күйдің жақсаруы барлық бес қосалқы индекс бойынша біркелкі болды. Бұл ретте экономикалық жағдайды және ірі сауда жасауға жағдайлардың қолайлылығын бағалауды атап өтуге болады. Сондай-ақ, өткен жылғы маусым айымен салыстырғанда CCI индексі 6,8 тармаққа жоғары болып шыққанын атап өткен жөн.

Өткен жылғы экономикалық жағдайдағы өзгерістердің қосалқы индексі үшінші ай қатарынан одан әрі қалпына келуде. Бұл жолы ол 3,9 тармаққа өсіп, 78,1 тармаққа жетті. Сауалнамаға қатысқан қазақстандықтардың 18,3%-ы елдегі экономикалық ахуал жақсарды деп есептесе, ал мамыр айында бұл көрсеткіш 16,4% ғана болы. Дегенмен, сауалнамаға қатысқандарың айтарлықтай көпшілігі (44%) одан әрі қарама-қарсы жауап беруде.

Өңірлер бойынша, жағымды жауаптардың ең көп өсуі Жетісу облысында байқалуда, онда оң жауаптардың үлесі 11 пайыздық тармаққа артып, 21,8%-ға дейін өсті. Дегенмен, оптимистердің 29,9%-ды құрайтын ең үлкен үлесі Түркістан облысында байқалуда, бұл республикалық орташа мәннен едәуір жоғары болып отыр. Ақмола облысында бұл көрсеткіш 7 пайыздық тармаққа төмендеп, 11,8%-ды құрады.

Мамыр айымен салыстырғанда ең жақсы нәтиже көрсеткен екінші қосалқы индекс ірі сауда жасау үшін ағымдағы жағдайлардың қолайлылығын бағалау болды. Бұл көрсеткіш 3,7 тармаққа өсіп, 76 тармаққа жетті, бұл деректерді жинаған барлық 22 айы бойы ең үздік нәтиже болып табылады (Қазақстанда зерттеу қалған елдерге қарағанда ұзағырақ өткізіледі). Қазақстандықтардың 32,5%-ы қазіргі уақытты ірі сауда жасау үшін қолайлы уақыт деп есептейді. Мамыр айында мұндай адамдардың үлесі 2 пайыздық тармаққа төмен болды. Бұл ретте сауалнамаға қатысқан респонденттердің 57,6%-ы қарама-қарсы пікір білдірді, бұл мамыр айында болған көрсеткішке қарағанда 2,7 пайыздық тармаққа кем.

Өңірлер бойынша Маңғыстау облысы үздік ілгерілеуді көрсетті, онда аталған көрсеткіш 23,5%-дан 44,2%-ға дейін өсті. Оның үстіне, маусым айында бұл үлес Түркістан облысының көрсеткіштерінен сәл аса отырып, ең жоғары болып шықты. Екінші жағынан, Ақтөбе облысында оң жауаптар үлесі 36,7%-дан 24,6%-ға дейін едәуір төмендеді, бұл осы айдың басты аутсайдері болды.

Қазақстан тұрғындарының инфляциялық бағалаулары мамыр айындағы рекордтық төмен көрсеткіштерден кейін одан әрі төмендеуде. Өткен айда тұрғындардың 39%-ы (мамыр айында 39,7%) бағалардың қатты өскенін байқаған. Рекордтық төмен көрсеткіш үшінші ай қатарынан жаңартылды. Ал былтырғы жылдың деңгейінде бағалардың қатты өсуіне қатысты, төмендеу неғұрлым айқын байқалды. Бағалардың өскенін бұрынғыға қарағанда жылдам өскенін байқағандардың үлесі 55,1%-дан 52%-ға дейін төмендеді, бұл да жаңа рекорд.

Қазақстандықтардың инфляциялық болжамы орташа есеппен алғанда аздап өсті. Бір айдың деңгейінде бағалардың қатты өскенін күтіп жүрген адамдардың үлесі бұрынғы 16% деңгейінде қалды, бұл рекордқа жақын. Екінші жағынан, адамдардың көбі бағалар келесі 12 айдың деңгейінде 19,2%-дан 20,9%-ға дейін өседі деп күтіп отыр.

Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің инфляциялық бағалау және күтулер бойынша осындай зерттеуі тағы да ұқсас серпінді көрсетті. Оның деректеріне сәйкес бағалардың қатты өсуін күтетіндердің үлесі бір жыл ішінде 24,9%-дан 26,4%-ға дейін өсті. Сондай-ақ, бір айдың деңгейінде осындай көрсеткіш 17,7%-дан 18,5%-ға дейін өсті. Ал инфляциялық бағалау бір айдың, сондай-ақ 12 айдың деңгейінде де көп айлық ең төмен деңгейлерді жаңартты.

Жекелеген тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің ішінде сауалнамаға қатысқан респонденттердің көбін азық-түлік өнімдеріне бағалардың айтарлықтай өскені әлі де алаңдатып отыр. Айтарлықтай қымбаттаған тауарлардың тізімі «ет пен құс», «сүт және сүт өнімдері», «нан және нан-тоқаш өнімдері» және «көкөністер мен жемістер» өзгеріссіз қалып отыр. Дегенмен, бұл жолы нан бағасының қатты өскенін адамдардың аз бөлігі байқаған: мамыр айында 31,9%-ға қарағанда 24,6%-ды құрады. Айта кетейік, бұл азық-түлік соңғы сегіз ай қатарынан сауалнамаға қатысқан қазақстандықтар арасында 4-ші орын алуда. Тұтастай алғанда, интернет пен байланыстан басқа жекелеген өнімдер бойынша инфляциялық сезімдердің аса айтарлықтай ұлғаюы пайда болған жоқ. Қызметтің осы түрі бойынша бағалардың қатты өскенін байқағандардың үлесі 4,7%-дан 12,1%-ға дейін өсті. ТКШ қызметтері бойынша ұқсас көрсеткіштің шамамен 15-16%-ға аздап төмендеп, тұрақтанғанын атап өткен жөн. Ресми статистикаға сәйкес ТКШ қызметтеріне тарифтердің орташа айлық өсімі 0,2%-ды ғана құрады, бұл өткен екі айға қарағанда айтарлықтай төмен (0,9% және 0,7%).

Маусым айында қазақстандықтардың девальвациялық болжамдары теңгенің долларға шаққанда 6%-ға жуық әлсіреуі аясында мамыр айымен салыстырғанда күрт өсті. Сауалнама нәтижелеріне сәйкес, теңгенің бір жылдың деңгейінде әлсіреуін күтетін қазақстандықтардың үлесі 48,9%-дан 56,2%-ға дейін, ал бір айдың деңгейінде 29%-дан 36,9%-ға дейін өсті. Екі көрсеткіш те рекордтық деңгейден аса артта қалған жоқ. Біріншісі — тек 0,2 пайыздық тармаққа, ал екіншісі — 1,6 пайыздық тармаққа қалып отыр. Естеріңізге сала кетейік, өткен рекордтар 2023 жылғы қыркүйекте теңгенің долларға қатысты күрт әлсіреуі кезінде тіркелген болатын.

Инфляциялық параметрлер көбіне сенімді болмаса да, төмен нәтиже көрсетті. Былтырғы жылы бағалардың өсуі жылдамдатылғанын байқағандардың үлесі елеулі түрде және рекордтық төмен мәндерге дейін түсті. Орталық Азия елдеріндегі девальвациялық күтулер әртүрлі бағыттағы қозғалысты көрсетті. Қазақстанда теңгенің 7,3-7,9 пайыздық тармаққа әлсіреуі аясында көп адам доллардың өсуін күтеді. Бұл ретте болжамдар 2023 жылғы қыркүйекте теңгенің күрт әлсіреуі кезінде орнатылған рекордтардан сәл төмен болды. Орталық Азиядағы төрт ел халқының тұтынушылық сенімділігін зерттеудің он екінші толқыны бұған дейін берілген үрдістердің дамуын көрсетеді. Қазақстан сәуір айында басталған өсімді жалғастыруда және енді оң аймақта сенімді түрде орналасқан.

«2024 жылдың маусым айы Орталық Азия елдері үшін оң нәтиже берді. Қазақстанда тұтынушылық сенімділік индексінің (CCI) айтарлықтай өсуі байқалуда, ол қаңтар айынан бері алғаш рет 100 тармақты құрайтын бейтарап шекарадан сеніммен өтті. Ең көп жақсару елдегі экономикалық ахуалды бағалауда, сондай-ақ ірі сауда жасау үшін жағдайлардың қолайлылығы мәселесінде тіркелуде. 2023 жылғы қарашадағы рекордқа дейін тағы бірнеше тармақ болса да, маусым айының нәтижесі деректерді жинаудың 22 айы ішінде үшінші болып шықты. Сондай-ақ, Қырғызстанда CCI индексінің айтарлықтай өскенін атап өтеміз, ол жаңа рекордты жаңартып, Өзбекстаннан 10-нан астам тармаққа озып, өңірде екінші орынға тұрақтады. Бұл ірі сауда жасауға жағдайлардың қолайлылығы бойынша жаңа рекордқа байланысты болды. Енді Қырғызстан тұрғындарының көбі Орталық Азиядағы зерттеудің барлық уақытында абсолюттік рекорд орната отырып, бұл мәселе бойынша оң пікір білдіруде. Тұтынушылық сенімдік индексі бойынша көшбасшы — Тәжікстанның жағдайы тұрақты», — дейді Freedom Finance Global компаниясының талдаушысы Данияр Оразбаев.

Талдаушылар зерттеу жүргізілетін елдердегі халық санына сәйкес Қазақстан мен Өзбекстанда ай сайын 3 600 сауалнама, Қырғызстанда 1600, Тәжікстанда 1200 сауалнамадан жинап отырады. Зерттеулер әлемнің көптеген елінде тұтынушылық сенімділік индекстерін алу үшін пайдаланылатын және United Research Technologies Group зерттеу компаниясы жергілікті міндеттерге бейімделген әдіснамаға негізделеді. Деректерді жинау әдісі — телефон арқылы сауалнама жүргізу. Сауалнама жергілікті халықтың тілінде жүргізілді: зерттеу респонденттердің ана тілінде жүргізіледі.