Қазақстан халқының саны 2024 жылғы 1 қазанда 20 223 218 адамға дейін жетті. Бұл соңғы жылдардағы қиындықтарға қарамастан халық санының өсе беретінін растайтын айтарлықтай көрсеткіш. Алайда ел аумағы бойынша халықтың тең таралмауы байқалады, деп жазады EconomyKZ.
Қазақстанның қалалық халқы 12 704 977 адамды құрайды. Бұл жалпы халық санының жартысынан көбі. Ауыл халқының саны — 7 518 241 адам. Бұл көрсеткіштер урбанизацияның тұрақты үрдісін көрсетеді. Қала тұрғындары қазір жалпы халықтың шамамен 63%-ын құрайды. Ал ауылдық жерлерде барлық қазақстандықтардың шамамен 37%-ы тұрады.
Аймақтар бойынша халықтың бөлінуіне назар аудару қызықты. Ең жоғары қалалық халық үлесі Қарағанды облысында шоғырланған. Мұнда урбанизация деңгейі 81,9%-ды құрайды. Басқаша айтқанда, Қарағанды облысының он тұрғынының сегізден астамы қалада тұрады. Алайда, бұл қалалық тұрғындары көп жалғыз аймақ емес. Ұлытауда қалалық халықтың үлесі 79,3%, ал Ақтөбе облысында — 75,4%.
Алайда, Қазақстанның барлық өңірлері мұндай көрсеткіштермен мақтана алмайды. Алматы облысында қалалық халықтың үлесі бар болғаны 19,5%-ды құрайды. Бұл дегеніміз, аймақта бес адамның біреуден азы ғана қалада тұрады деген сөз. Ұқсас жағдай Түркістан облысындабайқалады, мұнда халықтың тек 25,1%-ы қалада тұрады. Жамбыл облысында бұл көрсеткіш сәл жоғары — 43,7%, бұл да елдегі орташа көрсеткіштен айтарлықтай төмен.
Халықтың жыныс бойынша бөлінуі де назар аударарлық. 2024 жылғы қазан айының басында ерлер саны 9 880 259 адамды құрады. Әйелдер сәл көп — 10 342 959 адам. Бұл әйелдер пайдасына кішкентай артықшылық ел аумағының барлық жерінде байқалады. Мұндай динамика көптеген өңірлерге тән және Қазақстан үшін бірегей емес.
Миграция және халық санының өсу мәселелері елдің дамуы үшін маңызды болып қала береді. Бір жағынан, миграция кейбір қалалар мен аймақтарда халық санының өсуіне ықпал етеді. Екінші жағынан, ол жастар мен жұмысқа жарамды халықтың ауылдық жерлерден кетуіне әкеледі. Бұл аймақтық даму үшін қиындықтар туғызады және ауылдық қауымдастықтардың біртіндеп қысқаруына алып келеді.
Экономикалық тұрғыдан алғанда, Қазақстанның урбанизациясы мүмкіндіктерді де, сын-қатерлерді де білдіреді. Қалалар жастарды және білікті мамандарды тартады. Мұнда жұмыс орындары көп, білім беру мен денсаулық сақтау қызметтері қолжетімді. Сонымен бірге, өсіп келе жатқан қалалық халық инфрақұрылымға, көлікке және тұрғын үйге үлкен инвестицияларды талап етеді. Сонымен қатар, урбанизацияның жоғары жағдайында экология және тұрақты даму мәселелері өзекті бола түседі.
Аймақтық айырмашылықтар да ерекше көзқарасты талап етеді. Ауыл халқының үлесі жоғары өңірлерде ауыл шаруашылығын дамыту, заманауи технологиялар мен өткізу нарықтарына қол жеткізуді жақсарту қажет. Сонымен бірге, бұл жерлерде әлеуметтік инфрақұрылымды сақтап қалу маңызды, сонда тұрғындар өз үйлерін тастап кетуге талпынбайды.
Қазақстанның ауылдық өңірлері қосымша қиындықтарға тап болады. Мысалы, білім беру мекемелерінің, медициналық қызметтердің және көлік инфрақұрылымының жетіспеушілігі ауылдық жерлердегі өмір сапасына теріс әсер етеді. Бұл, өз кезегінде, қалаларға миграциялық ағындардыкүшейтіп, урбанизация процестерін жеделдетеді.
Аймақтар мен жас топтары бойынша халықтың бөлінуін талдау да елдің қажеттіліктерін болжауға көмектесуі мүмкін. Жас ұрпақ жұмыс орындарына, сапалы білімге және отбасын құруға қолайлы жағдайларға мұқтаж. Ал үлкен жастағы адамдар, керісінше, денсаулық сақтау және әлеуметтік қолдау мәселелеріне ерекше назар аударуды қажет етеді. Бұл аспектілер жергілікті жерлерде ресурстарды бөлу саясатын әзірлеуде шешуші рөл атқарады.
Осылайша, Қазақстан алдында күрделі міндет тұр: қалалар мен ауылдық аймақтардың тең дамуын қамтамасыз ету. Урбанизация өсуде, бірақ тепе-теңдікті сақтап, ауылдық аумақтарды қолдау маңызды.
Дайындаған: Лина Егель қызы