Үкімет салықтың қажетті мөлшерін жинай алмайды, соның салдарынан бюджет тапшылығы артып отыр. Оны жабу үшін билік биыл Ұлттық қордан 5,6 трлн теңге алады. Трансферттердің мұндай үлкен көлемі валюта бағамына әсер етіп, Ұлттық банкке базалық мөлшерлемені төмендетуге мүмкіндік бермейді. Бұл туралы Мәжілістің жалпы отырысында ҚР Ұлттық банкінің басшысы Тимур Сүлейменов мәлім етті.

«Біз мұнайға жатпайтын тапшылықтың жоғары күйінде қалып отырғанын көріп отырмыз, ал бюджет жалпы тапшылықты жабу үшін негізінен Ұлттық қордан түсетін трансферттерге сүйенеді. Нәтижесінде Ұлттық қордың түсімдері мен алынуының сальдосы теріс күйінде қалды – алу түсімдерден асып түседі», — деді Сүлейменов.

Ұлттық банк басшысы мұндай жағдайда Ұлттық қор активтерінің өсуінің бірден-бір факторы инвестициялық кіріс екенін айтты. 2024 жылдың тоғыз айында ол 10,27% немесе 6,16 млрд долларды құрады, соның арқасында жыл басынан бері Ұлттық қордың көлемі 4,5% өсіп, 62,7 млрд долларға жетті.

«Биыл Ұлттық қордан тікелей трансферттердің көлемі 5,6 трлн теңгені құрады. Осыған ұқсас деңгей (5,3 трлн теңге) келесі жылдың бюджетіне енгізілген. Тікелей аударымдар мен Ұлттық қордан алынатын басқа да қаражаттарды енгізу ауқымын түсіну үшін олардың барлық ақша массасына қатысты көлемі шамамен 16% құрайды», — деді Сүлейменов.

Оның айтуынша, мұндай ірі көлемдегі алу ақша және валюта нарықтарына теріс әсер етеді, айырбас бағамын бұрмалайды, отандық бизнеске кедергі келтіреді, экономиканың «голланд ауруы» ықтималдығын арттырады.

«Бұл инфляцияны күшейтетін фактор, ол бізге ақша-несие саясатын тезірек жұмсартуға, базалық мөлшерлемені, демек, банктік несиелер бойынша мөлшерлемені, соның ішінде бизнеске де төмендетуге мүмкіндік бермейді», — деді Сүлейменов.

Ұлттық банк басшысы жағдайдан шығудың бірден-бір жолы – бюджет кірістерін, оның ішінде бүгін парламентте қаралып жатқан Салық кодексінің жобасында сипатталған жаңа фискалдық саясат арқылы ұлғайту екенін атап өтті.