ҚР АШМ агроазық-түлік нарықтары және ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу департаментінің директоры Назгүл Хатепова мемлекеттік қолдау шараларының арқасында жыл сайын тұрақты өсім байқалатынын атап өтті. 

2023 жылдың қорытындысы бойынша азық-түлік өндірісі саласында өсім байқалады. Өндіріс көлемі 2,1% артып, 3,1 трлн теңгеге жетті.  АӨК өнімінің экспорты 5,3 млрд АҚШ долларын құрады, бұл ретте экспорттың жалпы көлеміндегі өңделген өнімнің үлесі 43%-ға дейін өсіп, 2,2 млрд АҚШ долларына жетті.

«Салаға инвестициялар ағыны артып келеді. 2023 жылы тамақ өнімдерін өндірудің негізгі капиталына салынған инвестициялар көлемі 156 млрд теңгені құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 11% артық. Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу саласында 118,8 млрд теңге сомасына 48 инвестициялық жоба іске асырылды. Бұл жетістіктер инвестициялық субсидияларды, шикізатқа субсидияларды, салықтық жеңілдіктерді қамтитын мемлекеттік қолдаудың тиімді шараларына негізделген», — деп дамудың үш негізгі бағытын атап өтті Назгүл Хатепова.

Сонымен, ұн, жарма, макарон және басқа да өнімдер өндіретін 350 кәсіпорын астық өңдеумен айналысады. Ұн өндірісі (3,2 млн тонна) ішкі тұтынудан асып түседі және экспорттық жеткізілім көлемі бойынша (1,9 млн тонна) әлемде жетекші орындардың бірін алады. Саланың дамуын ынталандыру үшін инвестициялық субсидиялар (50%-ға дейін), кредиттер мен салықтар бойынша жеңілдіктер, сондай-ақ экспорт кезінде көлік шығындарын өтеу көзделген. 2024-2026 жылдар кезеңінде астық өңдеу бойынша 13 жобаны іске асыру жоспарлануда. Қытайға астық өңдеу өнімдерінің экспортын кеңейту бойынша жұмыстар белсенді жүргізілуде.

Майлы дақылдарды өңдеумен 80 кәсіпорын айналысады. 2023 жылы олар 672 мың тонна май өндірді, бұл ішкі тұтынудан едәуір асады (368 мың тонна). Биыл өндірісті 750 мың тоннаға дейін ұлғайту болжанып отыр.

Қант өндірумен 2023 жылы ішкі нарық қажеттілігінің 44% (507 мың тонна) қамтамасыз еткен 4 жұмыс істеп тұрған зауыт айналысады, бұл ретте қанттың 13%-ы отандық шикізаттан өндірілген. Саланы қолдау үшін субсидияларды, салықтық жеңілдіктерді ұлғайтуды қоса алғанда, мемлекеттік қолдау шаралары күшейтілді және Жамбыл облысы мен Павлодар қаласының Шу қаласында екі жаңа зауыт салу мәселесі қаралуда.

Сүт, ет, тері және жүнді қоса алғанда, мал шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу мәселелері қозғалды.

2023 жылы 2,1 млн тонна сүт өңделді, жалпы сомасы 584,8 млрд. теңгеге сүт өнімдері өндірілді. Қайта өңдеумен қуаттылығы жылына 2,7 млн тонна сүтті құрайтын 180 кәсіпорын айналысады, жалпы жүктемесі шамамен 77%. Импортты одан әрі алмастыру және қуаттардың жүктемесін арттыру үшін ККМ құрылысына жеңілдікпен кредит беру жобасы іске асырылуда. 

Қуаттылығы жылына 400 мың тонна (құс етін есептемегенде) және жүктемесі 54% болатын 210 ет өңдеуші кәсіпорын жұмыс істейді.  Салқындатылған ет нарығы 101%, шұжық өнімдері 60%, консервіленген ет өнімдері 28% қамтамасыз етілген.

Теріні өңдеумен 9 кәсіпорын айналысады, жүн өңдеумен — 13. Теріден желатин және жемшөп қоспаларын өндіруді дамыту, сондай-ақ өрескел және жартылай өрескел жүнді қайта өңдеу кәсіпорындарын ашу жоспарлануда. Алматы қаласында қуаттылығы 7 мың тонна желатин өндіру бойынша бір жоба, СҚО мен Алматы облысында жемшөп қоспаларын өндіру бойынша екі жоба іске асырылды.

2024 жылдың 9 айында азық-түлік өндірісі 2,4 трлн теңге құрады. (2023 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 0,8% өсім). Бірқатар сүт өнімдері, қант және өсімдік майы өндірісінің өсуі байқалады.

Үкімет 2028 жылға қарай азық-түлік өнімдерін өндіру көлемін 1,4 есе ұлғайтуға және ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу үлесін 70%-ға дейін жеткізуге бағытталған ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеуді дамытудың 2024-2028 жылдарға арналған кешенді жоспарын бекітті.

Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу өнеркәсібін дамыту және елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша белсенді жұмыс жалғасуда.