2024 жыл Қазақстанның сақтандыру секторы үшін ішкі және жаһандық экономикалық қиындықтарға қарамастан, қарқынды өсу кезеңі болды.
Сектор сақтандыру сыйақылары мен активтер көлемін арттыра отырып, кеңеюін жалғастыруда, алайда қаржы нарықтарындағы өзгерістер мен міндеттемелердің өсуімен байланысты бірқатар қауіптерге тап болуда. 2024 жылғы 1 тамыздағы мәлімет бойынша Қазақстанда 24 сақтандыру компаниясы жұмыс істейді, олардың 9-ы өмірді сақтандыруға маманданған.
Бұл мақалада сақтандыру нарығының дамуына әсер ететін негізгі өзгерістер, тәуекелдер мен мүмкіндіктер қарастырылады.
Активтер мен міндеттемелердің динамикасы:
2024 жылдың шілде айында Қазақстанның сақтандыру компанияларының активтері 3,7% өсіп, 2,721 трлн теңгеге жетті. Жыл басынан бері өсім 9,0%-ды құрап, сақтандыру қызметінен түскен кірістердің өсуі және инвестициялық портфельдің нығаюы аясында активтердің тұрақты ұлғаюын көрсетеді.
Активтердің негізгі бөлігі – 73,9% немесе 2,010 трлн теңге – бағалы қағаздармен ұсынылған, бұл сектордың қор нарығына тәуелді екенін айғақтайды.
Міндеттемелер мен капитал:
Сақтандыру компанияларының міндеттемелері де өсуде. 2024 жылғы 1 тамыздағы мәлімет бойынша, олар 4,4%-ға өсіп, 1,867 трлн теңгеге жетті. Міндеттемелер құрылымында негізгі үлесті сақтандыру резервтері алады, олардың 87,5%-ы немесе 1,635 трлн теңге.
Алайда, сақтандыру компанияларының меншікті капиталының 5,6% төмендеуі 853 млрд теңгеге жеткені алаңдаушылық туғызады. Бұл төмендеу сақтандыру төлемдерінің көбеюімен және шығындардың өсуімен байланысты болуы мүмкін, бұл сектордың қаржылық тұрақтылығына қысым түсіреді.
Қаржылық нәтижелер:
Капиталдың азаюына қарамастан, 2024 жылдың шілдесінде сақтандыру компанияларының таза пайдасы 15,4 млрд теңгені құрады, бұл олардың қызметін табысты деп бағалауға мүмкіндік береді. Жыл басынан бері жиынтық пайда 112,5 млрд теңгеге жетіп, сақтандыру компанияларының оң нәтижелерін көрсетеді.
Дегенмен, өткен жылмен салыстырғанда табыстылықтың төмендеуі шығындардың өсуі мен нарықтағы бәсекелестіктің артуынан пайдаға қысым жасалып отырғанын көрсетеді.
Автор: Сұлтан Уәлиханов, Economy.kz порталының сарапшысы