ҚР-да ипотекалық несиелендірудің дамуы осы банктік өнімге өте жоғары сұранысты айқын көрсетеді. Біз зерттеу жүргізіп, Қазақстан нарығында қандай ипотекалық өнімдер ұсынылатынын анықтадық, деп хабарлайды ranking.kz.
Бүгінгі таңда ҚР-да бар болғаны 21 ЕДБ қалды, ал 12 банк ипотекалық өнімдерді ұсынуға дайын, олардың ішінде үздік он банктің ішінде 5 қаржы институтының ғана қатысу географиясы кең.
Ең жақсы көрсеткіштерді тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесі (ТҚЖЖ) шеңберінде жұмыс істейтін сектордағы негізгі даму институты – Отбасы банкі ұсынады. Банкте несиенің екі негізгі нұсқасы бар: жинақ мерзімі 3 жыл және ЖТСМ бар болғаны 3,6% болатын тұрғын үй несиесі және аралық несие. Екіншісі қазақстандықтар арасында ең белсенді сұранысқа ие. Ұзақ уақыт бойы ақша жинаудың қажеті жоқ, баспана құнының 50%-ы болса жеткілікті. Несиелердің бұл түрі бойынша мөлшерлемелер сараланған, олар 7%-дан 11,5%-ға дейін (ЖТСМ – 7,4%-дан) өзгереді. Жинақтау мерзімі неғұрлым ұзақ болса, соғұрлым мөлшерлеме төмен болады. Осылайша, 6 ай ғана жинақтау мерзімі болса да, мөлшерлеме клиенттің болжамды көрсеткіштеріне байланысты 7%-8,5% болады. Сонымен қатар, тұрғын үй құнының 50%-ын депозитке салған күннен бастап үш жылдан кейін мөлшерлемелер 5%-ға дейін төмендейді (және несиенің максималды мерзімі – 25 жыл). Бұл ретте депозитке банктің сыйақысы мен мемлекеттің жыл сайынғы сыйақысы есептелінеді.
Басқа банктер коммерциялық ипотека ұсынады, ал мөлшерлемелер дәстүрлі түрде салыстыруға келмейтіндей жоғары. Бұл сегментте ЦентрКредит Банкі ең жақсы мөлшерлемеге ие: 14%-дан (ЖТСМ – 15,5%-дан). Несиенің максималды сомасы 100 млн теңге, мерзімі 3 жылдан 15 жылға дейін.
Одан кейін Банк Фридом Финанс Қазақстан 16% (ЖТСМ – 17,2%-дан) мөлшерлемемен тұр. Банк 36 айдан 15 жылға дейінгі мерзімге 200 млн теңге көлемінде несие ұсынады.
Келесі кезекте Halyk Bank ұсыныстары келеді: жалақы жобасына қатысушылар үшін өнім мөлшерлемесі 17%-дан (ЖТСМ – 19,2%-дан), жалақы жобасынан тыс – 18%-дан (ЖТСМ – 19,8%-дан). Мерзімі – 6 айдан 20 жылға дейін. Банк максималды соманы нақтыланбаған.
Ескерту: біз, айталық, белгілі бір банктің ипотекалық тұрғын үйін немесе жеке тұрғын үй кешендерін есепке алмай, барлығына ең қолжетімді ұсыныстарды қарастырдық. Тіпті мұндай жағдайларда шектеулер бұрынғы жалақы жобалары немесе, мысалы, шағын банктердің жұмыс географиясын өте шектейтіні (мысалы, тек мегаполистер, тіпті жай ғана қаржы орталығы, Алматы) түрінде қалды.
Сектордағы ЕДБ туралы толығырақ ақпарат жоғарыдағы кестеде берілген, ал мәліметтерді банкке тікелей хабарласу арқылы ғана нақтылауға болады.
Қызық дерек: Numbeo сарапшыларының бағалауынша, 104 ел пен аумақтың арасында ипотекалық пайыздық мөлшерлеме бойынша елдер рейтингінде Қазақстан 94-орында. Республикада мақтанатын ештеңе жоқ: орташа мөлшерлеме 14,41%, бұл нәтиже дәл коммерциялық ипотеканың арқасында алынды.
Түсінікті болу үшін: егер тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесі шеңберінде мөлшерлемелерді қарастыратын болсақ, Қазақстан, мысалы, БАӘ, Израиль немесе Оңтүстік Корея (тұрғын үй несиесі), Чехия, Кувейт, Канада және АҚШ (алдын ала несиелер бойынша ставкалардың төмендеуі) немесе Филиппиндер (алдын ала несиелер)деңгейінде екені белгілі болды.
Дегенмен, егер нарық үшін орташа мөлшерлемелерді ескеретін болсақ, ҚР Ливия, Шри-Ланка және Нигерия деңгейінде. Жалпы, бұдан артық ештеңе түсіндіру мүмкін емес.