Азия даму банкі (АДБ) және Ислам даму банкі (ИДБ) жаңа зерттеу ұсынды, онда Қазақстанның өндіруші ресурстарға тәуелділігін азайтып қана қоймай, сонымен қатар жаһандық қосылған құн тізбегіне қатысуды тереңдете отырып, қосылған құны жоғары әлемдік экономика сегменттерінде бәсекеге қабілетті позицияларды иеленудің бірегей мүмкіндігі бар делінген.
«Қазақстан ресурстарының экономикасы - қосылған құнның жаһандық тізбектері арқылы әртараптандыру» есебінде табысы орташа деңгейден жоғары елдің мәртебесіне қарамастан, Қазақстанның жаһандық қосылған құн тізбегіне қатысуының соңғы екі онжылдықта негізінен күрделілік деңгейі төмен және инновациялары шектеулі секторларда және тізбек кезеңдерінде шоғырланғанын атап өтті, ол экономиканы сыртқы күйзелістерге осал етеді.
«Қазақстанның жаһандық қосылған құн тізбегіне неғұрлым терең сауда интеграциясы елге әртараптандырылған және тұрақты экономиканы құруға, сондай-ақ экологиялық энергия көздеріне көшуді қоса алғанда, әлемдік экономикалық өзгерістерге жақсырақ дайындалуға көмектесе алады», — деді АДБ бас экономисі Альберт Парк.
Есепте Қазақстан азық-түлік өнеркәсібі мен сусындар өндірісін, сондай-ақ машина жасау мен көлік жабдықтарына байланысты сегменттерді қоса алғанда, қосылған құнның жаһандық тізбектеріндегі өз рөлін нығайта алатын негізгі салалар айқындалуда. Сондай-ақ, тау-кен өндірісі мен металлургия елдің жылдық экспортының шамамен 80% құраса да, металл өңдеу секторы тау-кен секторымен салыстырғанда салыстырмалы түрде жоғары қатысу деңгейін көрсетуде және оның жоғары қосылған құн сегменттері өсуді жеделдету үшін көбірек мүмкіндіктерді ұсынуда.
Сонымен қатар, басылымда Қазақстанның қосылған құнның жаһандық тізбектерінің мүмкіндіктерін толық көлемде пайдалану мүмкіндігін шектейтін сын-қатерлер атап көрсетілген. Осы шектеулерді жою және Қазақстанның жаһандық тізбектерге интеграциясын тереңдету жөніндегі ұсынымдар қатарында — сауда кедергілерін төмендету, сауда келісімдерін кеңейту және инновацияларды қолдайтын бизнес ортасын құру, сондай-ақ тікелей шетелдік инвестицияларды тарту бар. Есепте сондай-ақ елдің теңізге шығуының болмауына байланысты сын-қатерлерді еңсеру және оның әлемдік нарықтардағы бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін цифрлық инфрақұрылымға стратегиялық инвестициялардың қажеттілігі туралы айтылады.
«Қазақстан ресурстарының экономикасы — қосылған құнның жаһандық тізбектері арқылы әртараптандыру» есебі дамушы экономикалардың тұрақты дамуы үшін жаһандық қосылған құн тізбегін қалай пайдалана алатыны туралы АДБ мен ИДБ бірлескен жарияланымдары сериясының соңғысы.
Кедейлікті жою жөніндегі жұмысын жалғастыра отырып, АДБ гүлденген, инклюзивті, өміршең және тұрақты Азия-Тынық мұхиты өңіріне қол жеткізу мақсатын ұстанады. АДБ 1966 жылы құрылды. Оның акционерлері 69 елді құрайды, оның 49 өңірде орналасқан.
57 мүше елде жұмыс істей отырып, ИДБ адамдардың өз әлеуетін ашуға мүмкіндік беретін инфрақұрылымды құра отырып, өздерінің экономикалық және әлеуметтік прогрестерін кең ауқымда алға жылжытуға ұмтылуда. ИДБ қауымдастықтар мен мемлекеттер арасында серіктестік құруда және ғылымның, технологияның және инновацияның мүмкіндіктерін пайдалана отырып, сондай-ақ әлемдегі ең ірі дамудағы сын-қатерлерін шешу үшін этикалық және тұрақты тәсілдерді дамыта отырып, БҰҰ-ның тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізу үшін жұмыс істеуде.