Тұтынушылардың құқықтарын қорғау – қазақстандықтар үшін бұрынғыдан да өзекті. Атап айтқанда, реттелетін коммуналдық қызметтер саласында, құқық қорғау және кеңес алу үшін Табиғи монополияларды реттеу комитетіне (ҚР ҰЭМ ТМРК) хабарласуға болады, деп хабарлайды energyprom.kz..

Комитетке жеке есепке алу аспаптары, электр энергиясымен қамту, сумен қамту, жылумен қамту және газбен қамту тарифтері, коммуналдық қызметтерге сараланған тарифтер, келісімшарт жасау және техникалық шарттарды беру және т.б. мәселелер бойынша хабарласады.

Тек 2022 жылдың қаңтар-қазан айларында ҚР ҰЭМ ТМРК 4 873 өтініш қабылдады, бұл бір жыл бұрынғыдан бірден 36,2% көп. Оның ішінде 2247 өтініш, 687 шағым, 55 ұсыныс және 1884 басқа өтініштер қабылданды.

Азаматтардың 3129 өтініші қаралды – бір жыл бұрынғыдан 19,1% артық. Тағы 1568 өтініш тиісті ведомстволарға жіберілді.

Нәтижесінде 1365 жауап беріліп, 1000-нан астам қолайлы әкімшілік акт және 244 міндеттейтін әкімшілік акт қабылданып, 8 әкімшілік шара қолданылды.

ҚР ҰЭМ ТМРК шешуге көмектесетін мәселелер жылу, су, газбен қамту, жарықтандыру, кәріз, лифт шаруашылығы, абаттандыру және көгалдандыру, телефон және радио қондырғылары және т.б.

Атап айтқанда, биылғы 10 айдың қорытындысы бойынша қазақстандықтардан түскен өтініштердің 17,6%-ы газбен қамтуға, 16,5%-ы жылумен қамтуға, 12,5%-ы жарықтандыруға, 12%-ы сумен қамтуға, 30,4%-ы  тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және халыққа тұрмыстық қызмет көрсету бойынша жалпы мәселелерге қатысты.

ҚР ҰЭМ ТМРК қызметі нәтижесінде 2 млн-нан астам тұтынушының құқығы мен мүддесі қорғалды.

Тұтынушылар құқығын қорғау саласындағы ҚР ҰЭМ ТМРК қызметінің нәтижесі. Қаңтар–қазан 2022

• Құқық пен мүддені қорғау: 2 млн-нан астам тұтынушы.
• Жоспардан тыс тексеру: 188 бірлік.
• Әкімшілік іс: 768 бірлік, жалпы сомасы 573 млн теңге.
• Азаматтық сот ісін жүргізу: 170 бірлік.
• Көрсетілген мемлекеттік қызметтер: 311 бірлік.
• Тарифтік сметаларды және инвестициялық бағдарламаларды орындау қорытындылары бойынша ТМС есептері қаралды: 1418 бірлік.

Оның қорытындысы бойынша 6,7 млрд теңгеге уақытша өтемдік тарифтер енгізілді.

Еске сала кетейік, табиғи монополиялар субъектілерінің (ТМС) қызметі ҚР «Табиғи монополиялар туралы» заңымен реттеледі. Атап айтқанда, заң табиғи монополиялар салаларын айқындайды.

ТМС жауапкершілігіне қатысты уәкілетті орган – ҚР ҰЭМ ТМРК – ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық кодексінің  «Табиғи монополиялар туралы Қазақстан Республиканың заңнамасын бұзу» туралы 164-бабына сәйкес әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғап шара қолданады.

Біз осы баптың негізгі постулаттарын қысқаша сипаттап, заң бұзушылықтар үшін тиісті айыппұлдарды көрсеттік.

Табиғи монополиялар субъектілерінің жауапкершілігі туралы ҚР заңнамасының негізгі постулаттары

1. ТМС табиғи монополиялар, ақпараттандыру және байланыс, азаматтық авиация салаларында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті органдарға белгіленген нысандардағы ақпаратты, есептер мен хабарламаларды беруге міндетті. Белгіленген мерзімдерді бұза отырып ұсыну немесе ұсынбау айыппұл салуға әкеп соғады:

• шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін – 200 АЕК;

• орта кәсіпкерлік субъектілері үшін — 240 АЕК;

• ірі бизнес үшін — 800 АЕК.

2. Әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған дәл сол әрекеттер немесе әрекетсіздік:

• шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін – 240 АЕК;

• орта кәсіпкерлік субъектілері үшін – 280 АЕК;

• ірі бизнес үшін — 1200 АЕК.

3. Табиғи монополия саласына байланысты қызметті жүзеге асыратын тұлғалар осы қызмет басталған күннен бастап күнтізбелік 15 күн ішінде уәкілетті органға өтініштер мен құжаттарды, ТМС мемлекеттік тізіліміне енгізу туралы мәліметтерді беруге міндетті. Берілмеген жағдайда айыппұл салынады:

• Әкімшілік құқық бұзушылық нәтижесінде алынған табыс (түсім) сомасының 100%-ы.

4. ТМС шектеулерін сақтамау, сондай-ақ ҚР табиғи монополиялар туралы заңнамасында белгіленген міндеттемелерді орындамау немесе тиісінше орындамау (1-тармақта көзделген міндеттемелерді қоспағанда) мынадай айыппұл салуға әкеп соғады:

• шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін – 280 АЕК;

• орта кәсіпкерлік субъектілері үшін — 320 АЕК;

• ірі кәсіпкерлік субъектілері үшін – 1600 АЕК.

5. 4-тармақта көзделген, табыс (табыс) алуға әкеп соққан әрекет немесе әрекетсiздiк айыппұл салуға әкеп соғады:

• заңды тұлғалар үшін – әкімшілік құқық бұзушылық нәтижесінде алынған кірістің (табыстың) 10%-ы.

Ескерту: Әкімшілік құқық бұзушылық жасау нәтижесінде алынған кіріс (табыс) деген ТМС алуы тиіс кіріс (табыс) пен ТМС-ның ҚР заңнамасын сақтай отырып алуы тиіс кіріс (табыс) арасындағы айырма.