Бірінші жартыжылдықта республикалық бюджетке (РБ) Ұлттық қордан (ҰҚ) түскен мақсатты трансферттердің көлемі жоспарланған 1,36 трлн теңгеге қарағанда 900 млрд теңгені құрады. Орындалмағаны – 34% немесе 460 млрд теңге делінген ҚР Қаржы министрлігі деректерінде.

Бір жыл бұрын жағдай әлдеқайда жақсы болған еді. Түскен мақсатты трансферттердің көлемі мен жоспарлы көлем арасында тек 6% айырмашылық болды – 941,5 млрд теңге және 1 трлн теңге.

Естеріңізге сала кетейік, ҰҚ-дан түсетін мақсатты трансферттер маңызды инфрақұрылымдық жобаларды – автомобиль жолдарын, инженерлік желілерді, мектептерді, емханаларды жаңғырту және салу үшін қаржыландыруға арналған. Осыған орай, олардың іске асырылуы онша жақсы емес деген күмән туындайды. Мұндай болжамдарды БАҚ материалдары да ішінара растайды. Мысалы, мектептер мен емханаларды салу кезінде туындайтын қиындықтар бар.

Ал кепілдендірілген трансферттерді орындау жоспары өте жақсы жүріп жатыр. Қаңтар-маусым айларының қорытындысы бойынша күткен көлемдегі қаражат түскен – 1,85 трлн теңге. Бұл 2024 жылға жоспарланған соманың барлық бөлігі деуге болады. Жылдық жоспар – 2 трлн теңге.

Кепілдендірілген трансферттер республикалық бюджеттің қазіргі шығындарын – зейнетақы мен жәрдемақыларды төлеуді ішінара жабады. Жылдың ортасына енді ғана келгенде, олардың толығымен дерлік алынуы, мүмкін, жағдайдың жаман екенін білдірмес еді, бірақ салық түсімдері үмітті ақтамай тұр.  Мысалы, корпоративтік табыс салығының жоспары 31% орындалмаған (2,1 трлн теңгенің орнына 1,5 трлн теңге), ҚҚС бойынша – 30% (3,1 трлн теңгенің орнына 2,2 трлн теңге). Шығындар өздерін жаба алмайтыны айтпаса да түсінікті.

Дегенмен, жақында ҰҚ-дан белгіленген лимиттен артық қаражат алу тәсілі табылды. Мысалы, Қазатомөнеркәсіп акцияларын 467,4 млрд теңгеге сатып алу осыған жатады.