2024 жылдың алғашқы жеті айында «Сауда» саласы бойынша физикалық көлем индексі (ФКИ) 2023 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 104,9%-ды құрады. Бұл өсім қарқынының баяулағанын көрсетеді, өйткені өткен жылы ФКИ 109,7%-ды құраған. Мұндай нәтиже баяулаудың себептерін және олардың ықтимал салдарын тереңірек талдауды қажет етеді.
Көрсетілген кезеңде көтерме сауда көлемінің ФКИ 104,4%-ды құрады, бұл 2023 жылдың сәйкес кезеңіндегі көрсеткіштен (110%) төмен. Бөлшек саудада да осындай төмендеу байқалады: 2024 жылы 105,9% болса, 2023 жылы 108,8%-ды құраған. Бұл деректер көтерме және бөлшек сауда сегменттеріндегі өсімнің баяулағанын айғақтайды.
Сауда құрылымы
Көтерме сауда ішкі сауданың жалпы құрылымында жетекші орындарды иеленуді жалғастыруда, оның үлесі жалпы көлемнің 67,4%-ын құрайды. Көтерме тауар айналымы құрылымында азық-түлік емес тауарлар және өндірістік-техникалық мақсаттағы өнімдер басым, олар жалпы көлемнің 79,7%-ын құрайды.
Бөлшек саудада оның жалпы көлемнің 32,2%-ын құрауы да оң динамиканы көрсетеді. Бөлшек саудадағы азық-түлік тауарларының үлесі 30,8%-ды, ал азық-түлік емес тауарлар – 69,2%-ды құрайды. Назар аударарлық жайт, азық-түлік тауарларын сату көлемі 8,4%-ға өсті, бұл азық-түлік емес тауарларға қарағанда айтарлықтай жоғары (4,8%). Бұл деректер халық табысының өсуін көрсететін азық-түлік тауарларына деген тұтынушының қалауының өзгергенін көрсетеді.
Аймақтық құрылым
Көтерме сауда көлемі бойынша Алматы (жалпы көлемнің 36,8%), Астана (15,8%) және Атырау облысы (15,6%) көшбасшы болып қалуда. Бөлшек саудада да Алматы (32%), Астана (12,9%) және Қарағанды облысы (7,4%) көш бастап тұр.
Бұл көрсеткіштер сауда белсенділігінің ірі қалалар мен өнеркәсіптік дамыған аймақтарда шоғырланғанын растайды. Алайда, жалпы сауданың өсуіне қарамастан, кейбір облыстар шеткі аймақтарда қалып отыр, бұл экономикалық дамуы төмен аймақтарда сауданы ынталандыру бойынша қосымша шаралар қабылдау қажеттілігін көрсетеді.
Қазақстандағы ішкі сауда көлемінің өсуін жалғастыруына қарамастан, бұл өсім қарқынының баяулауы белгілі бір алаңдаушылық туғызады.