Сенат депутаты Зәкіржан Күзиев Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі Олжас Бектеновке ұсыныс жасап, онда бал импортына қатаң бақылау орнатуды сұрады. Кузиевтің айтуынша, 2023 жылы Қазақстанда 4 мың тоннадан астам бал өндірілді, бірақ экспорт тек 222 тоннаны құрады, бұл жалпы көлемнің 5,5%-ы. Бұл, сенатордың пікірінше, қазақ омарта шаруашылығында шешімін таппаған бірқатар мәселелердің болуымен байланысты:
- балды баж салығынсыз және сапасын бақылаусыз Қазақстанға кедергісіз әкелу;
- араларды, оның ішінде ауру жұқтырғандарды заңсыз әкелу;
- өсімдіктерді өңдеуге арналған химиялық заттардың басым болуы;
- омарта шаруашылығын қолдаудың, оның ішінде қазақ балын халықаралық нарыққа шығарудың мемлекеттік бағдарламасының жоқтығы.
Ресейде балдың сапасына қойылатын талаптарды күшейту жағдайды ушықтыруы және Қазақстанға «орны толмас зардап» әкелуі мүмкін, деп санайды сенатор.
«2024 жылдың 1 қыркүйегінен бастап Ресей Федерациясында «бал» ұғымы заңды түрде бекітілді, ал 1 желтоқсаннан бастап Роскачество балға кең ауқымды тексеруді бастайды, бұл, әрине, Ресейден контрафактілік тауарлардың кетуіне себеп болады. Зерттеу нәтижесі бойынша, Ресейдегі өнімдердің 38 пайызы контрафактілік, біздің нарықты сапасыз балмен толтыру ықтималдығы өте жоғары», — деді Кузиев.
Сенатор бұл мәселені шешудің бірнеше нұсқасын ұсынды:
- қаржыландыру және ғылыми-зерттеу шараларын қоса алғанда, омарта шаруашылығын қолдаудың мемлекеттік бағдарламасын қабылдау;
- бал импортына қатаң бақылау орнату;
- стандарттарға сәйкестігіне міндетті сертификаттау және зертханалық сынақтарды енгізу;
- аралардың жай-күйіне ветеринариялық-санитариялық бақылауды және зиянкестермен күресуді күшейту;
- «бал» ұғымын шоғырландыру және контрафактілікпен күресу мақсатында «Омарта шаруашылығы туралы» заңға түзетулер әзірлеу;
- балды сәйкестендірудің ұлттық стандарттарын қабылдау;
- нарықтың ашықтығын арттыру үшін бал өндірушіден тұтынушыға дейін электронды бақылау жүйесін енгізу.
Ол үшін, депутаттың айтуынша, үкімет пен ғылыми ұйымдардың бірлескен күш-жігері қажет.