2024 жылдың алғашқы жартысы Қазақстанның көлік саласында елеулі өсіммен ерекшеленді, алайда бұл табыстарды аймақтардағы дисбаланс пен құрылымдық мәселелер көлеңкелеп отыр.
2024 жылдың қаңтар-шілде айларында республикада 589,9 млн тонна жүк тасымалданды, бұл 2023 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 5,8%-ға артық. Дегенмен, тасымалданған жүктің көлемі артқанына қарамастан, жүк айналымы 0,3%-ға төмендеп, 289,4 млрд тонна-километрді құрады.
Бұл төмендеу алаңдаушылық тудырады, өйткені жүк айналымының азаюы көлік инфрақұрылымының жеткіліксіз тиімділігін және логистикалық тізбектерді қайта қарау қажеттілігін көрсетуі мүмкін.
Жолаушы тасымалы саласы айтарлықтай өсім көрсетті: жолаушылар саны 11,3%-ға артып, жолаушылар айналымы 14,1%-ға өсіп, 46,5 млрд жолаушы-километрге жетті. Алайда, бұл жерде де жағдай біркелкі емес.
Бірқатар аймақтар айтарлықтай қиындықтарға тап болды: мысалы, Жетісу облысында жүк айналымы 22,8%-ға, Солтүстік Қазақстан облысында 12,8%-ға, ал Шығыс Қазақстан облысында 12%-ға төмендеді. Бұл көрсеткіштер аймақтарда инфрақұрылымдық және экономикалық қиындықтардың бар екенін көрсетеді, бұл көлік секторының және тұтастай елдің дамуын тежей алады.
Әртүрлі көлік түрлерінің нәтижелері де біркелкі емес. Жүк тасымалында маңызды рөл атқаратын теміржол көлігі тасымал көлемінің 2%-ға және жүк айналымының 4,2%-ға төмендеуін тіркеді.
Бұл шығындардың орнын толтыру үшін жолаушылар айналымы небәрі 0,9%-ға өсті, бұл жеткіліксіз.
Автомобиль және қалалық электр көліктері жүк айналымының 26%-ға және жолаушылар айналымының 23,8%-ға өсуін көрсетті.
Дегенмен, бұл оң көрсеткіштер құбыр көлігі, негізгі секторлардың бірі, тасымал көлемін 5,8%-ға арттырғанымен, жүк айналымының өте әлсіз өсуі (2,9%) күтілген деңгейден төмен екенін және өткізу қабілеті мен басқаруда әлеуетті проблемалар бар екенін көрсетеді.
Су көлігі одан да қиын жағдайда: жүк тасымалының 41,4%-ға азаюы бұл секторда үлкен қиындықтардың бар екенін білдіреді, дегенмен жолаушылар тасымалының 73,9%-ға өсуі бұл саланы дамыту әлеуеті әлі де бар екенін көрсетеді.
Осылайша, жалпы оң үрдіске қарамастан, Қазақстанның көлік секторы бірқатар мәселелерге тап болып отыр, олар шұғыл назар аударуды және стратегиялық араласуды қажет етеді.
Аймақтар мен жеке секторлардан келген бұл алаңдатарлық сигналдар елдің көлік инфрақұрылымын нығайту және жаңғырту бойынша шаралар қабылдаудың негізіне айналуы тиіс.