Ұялы байланыс операторларының жеке қаражаты есебінен жүзеге асырылатын 250+ бағдарламасы Қазақстанның ауылдарын жоғары жылдамдықты интернетпен қамтамасыз етудің негізгі бағдарламасына айналды. Оны Қазақстан Республикасының үш ұялы байланыс операторы – Tele2/Altel, Kcell және Beeline жүзеге асырады.
Байланыс операторлары үшін шалғай ауылдық жерлерге келу коммерциялық емес жоба. Экономикалық құрамдас жағынан бұл жай ғана тиімсіз. Бұл желіні құрудың жоғары құнына байланысты. Бір ғана мысал: Қарағанды облысының Дубовка ауылында ұялы байланыс операторы үшін құрал-жабдық пен оны орнату құны 34 миллион теңгені құрады. Бұл бір ғана базалық станция, ал «250+» бағдарламасы бойынша ғана Қазақстан Республикасының операторлары шағын ауылдарда 1000-нан астам базалық станцияны салып қойған, деп жазады Finprom.kz.
Бірақ бәрі бір реттік инвестициямен (CAPEX) аяқталмайды: әрбір базалық станцияның жұмысын қолдау үшін тұрақты операциялық шығындар бар. Tele2/Altel ұялы байланыс операторының мәліметі бойынша, «250+» ауылдық елді мекендердегі базалық станцияларды пайдаланудың жылдық құны, оның ішінде тасымалдау, электр энергиясы және т.б. төлемдерді қосқанда шамамен 1,5 миллиард теңгені құрайды. Және бұл деректер әртүрлі форс-мажорлық жағдайлар кезінде жөндеуді қоспағанда, тамаша жағдайларға арналған.
Сонымен қатар, мұндай ауылдық елді мекендердегі ауыл тұрғындарының ұялы байланыс ақысын төлеуден түсетін түсімдердің сомасы оларды ұстау құнынан 30 пайызға төмен. Осылайша, операторлар жыл сайын бағдарлама бойынша шығындарды жинақтайды, ал 250+ бағдарламасы бойынша желіні құру және ұстау шығындарын өтеу мүмкіндігі нөлге тең болады.
Тіпті мемлекеттің белсенді көмегі мен іске асырылып жатқан телекоммуникациялық операторларды қолдау бағдарламаларының ауылдық елді мекендердің дүниежүзілік желіге қолжетімділігін дамыту тұрғысынан алғанда, алға қойылған міндет техникалық жағынан да, салаға қаржылық жүктеме тұрғысынан да өте қиын.
Қажетті инфрақұрылымды құру, әсіресе Қазақстан аумағын есепке алғанда, өте инвестицияны қажет ететін жоба. Соңғы жылдары телекоммуникация саласына салынған инвестиция күткендей айтарлықтай өсті. Мәселен, 2016-2017 жылдары күрделі салымдар көлемі 63,1 және 65,9 миллиард теңге болса, 2020-2021 жылдары ол еселеп, тиісінше 140,9 және 128,6 миллиард теңгеге жетті. Жалпы, соңғы бес жылда салаға құйылған инвестиция көлемі 530,7 млрд теңгені құрады.
Бұл ретте инвестицияның барлық көлемі дерлік (97,5%) байланыс операторларының жеке қаражатына түсетінін және мұндай бөлу тұрақты үрдіс екенін атап өткен жөн.
Еске салайық: «Қазақтелеком» АҚ тобына кіретін Tele2 ұялы байланыс операторы еліміздің шалғай ауылдарына 304 базалық станция орнатқанын бұған дейін жазған болатынбыз. Бұл ауылдардың интернет тұтыну көлемі 1,3 петабайтқа жетті. Өз кезегінде, 2021 жылы Kcell 212 базалық станцияны орнату арқылы 213 ауылды интернетпен қамтамасыз етті, оның 102-сі 250+ жобасы бойынша, ал тағы 110 базалық станция міндеттемеден асып түседі.
Сонымен қатар, әлемнің әртүрлі елдерінде, соның ішінде дамыған елдерде Интернеттің жоғары рөлін ескере отырып, мемлекеттік қолдау және белсенді субсидиялау тәжірибесі, сондай-ақ халыққа дүниежүзілік желіге қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін байланыс операторларына гранттық қолдау көрсетілді. , кең таралған.