2024 жыл аяқталуға жақын қалғанда, америкалық акция нарығы өзінің шарықтау шегінде ме деген сұрақ инвесторлар үшін барған сайын өзекті болып отыр. Соңғы жылдардағы айтарлықтай өсуді және экономикалық белгісіздікті ескере отырып, тенденцияларды түсіну және нарықты бағалау негізделген инвестициялық шешімдер қабылдау үшін маңыздылыққа ие.

Нарықта екі негізгі тенденция бар — бұқа және аю. Біріншісі АҚШ-тың экономикалық болашағына оптимистік көзқарасты болжайды, ал екіншісі ықтимал тәуекелдер мен жағымсыз факторларға назар аудартады.

Алдымен оң немесе «жұмсақ қону» сценарийін қарастырайық. Ол алдағы айларда қор нарығының өсуіне қолдау көрсететін бірқатар оң факторларды ұсынады. Бұл ретте инфляцияның бірте-бірте баяулауы байқалуы мүмкін, бұл сатып алу қабілетін жақсартуға көмектеседі және тұтынушылық сұранысты қолдайды. Бұл сондай-ақ Федералдық резервтік жүйеге (ФРЖ) мөлшерлемелерді көтеруге қатысты қысымды азайтады.

Бұл ретте рецессияның болмауы және экономикалық өсімнің күткеннен жоғары болуы байқалады. Егер экономика қалыпты қарқынмен болса да өсуін жалғастыратын болса, бұл компанияларға қолайлы жағдай туғызып, олардың кірісін арттырады. Тұрақты EPS және маржа өсімімен компаниялар анағұрлым қолайлы экономикалық ортаның арқасында бір акцияға шаққандағы кірістерін (EPS) және маржаларды ұлғайтуын жалғастыра алады.

Қалпына келтірудің шеңберінде ФРЖ мөлшерлемесін қалыпты төмендету, өз кезегінде, инвесторлар жоғары кірісті активтерге ұмтылатындықтан, акциялар бағасының өсуіне ықпал етеді. Ал қазынашылық облигациялардың одан әрі төмендеуі акциялар нарығына қолайлы жағдай туғызады, өйткені инвесторлар үшін облигациялардың тартымдылығы төмен бола бастайды. Нәтижесінде инвесторлар акциялар үшін көбірек төлеуге дайын, бұл P/E коэффициенттерінің жоғарылауына алып келіп, компанияның болашақ табысына деген анағұрлым жоғары болжалды көрсетеді. Бұл ретте, облигациялардың кірістілігі төмендейтіндіктен, акциялар мен облигациялардың табыстылығы арасындағы айырмашылық азаяды. Бұл тәуекел үшін сыйлықақының төмендеуіне алып келіп, бұл да акциялар бағасының жоғарылауына ықпал етеді.

Оң факторларға AI технологияларының үздіксіз дамуы да жатады. Жасанды интеллектке салынған инвестициялар компаниялар үшін жаңа мүмкіндіктер туғызып, олардың нарықтық құнын арттыра отырып, өсудің негізгі драйвері болып қала береді. Ал кірістіліктің төмендеуі аясында благодаря $6 трлн бос қолма-қол ақшаның арқасында компаниялар оны акцияларды кері сатып алу үшін белсенді пайдалана алады, бұл олардың нарықтағы құнының өсуін қолдайды.

Екінші жағынан, нарықтың болашағына пессимистік көзқарас «қатты қону» сценарийі бар. Бұл сценарий нарықтың құлдырауына алып келуі мүмкін елеулі тәуекелдерді қамтиды. Соңғы циклден және ЖІӨ-нің баяулауынан бастайық. Яғни, экономикалық өсудің баяулауын бастан кешіру мүмкіндігі бар, бұл корпоративтік табыстың төмендеуіне және жұмыссыздықтың өсуіне әкеледі.

2025 жылғы рецессия туралы да ұмытпаған жөн. Сарапшылар бұл келесі жылы болуы мүмкін деп болжайды, бұл акциялар нарығына қысым жасап, EPS-тің төмендеуіне алып келуі мүмкін. Неғұрлым тұрақты инфляция өз рөлін атқарып, ол жоғары болып қалатын болса, ФРЖ мөлшерлемелерді ұзақ уақыт бойы  барынша жоғары деңгейде ұстап, ақша-несие саясатын қатайтуды жалғастырады.   Бұл қазынашылық кірісті жоғарылауына алып келуі мүмкін, өйткені инвесторлар инфляция тәуекелін өтеу үшін жоғары кірісті талап етеді.

Бұл жағдайда облигациялар кірістілігінің өсуі акцияның тартымдылығын азайтып, бұл P/E коэффициентінің төмендеуіне алып келеді, өйткені болашақ табыс жоғары мөлшерлемемен дисконтталады. Сондай-ақ кірістілік өскен сайын және P/E төмендеген сайын, әсіресе тәуекел сыйлықақылары рекордтық төменгі деңгейде қалса, жоғары бағалауға ие  акциялардың тартымдылығы төмен болуы мүмкін. Тұрақты инфляция және жоғары белгісіздік жағдайында алтын көбінесе сенімді актив ретінде қарастырылады, бұл оның инфляциялық тәуекелдерден хеджирлеу ретінде өсуіне алып келуі мүмкін. Сондай-ақ жаңа президент сайлауының нәтижесі және болжанбайтын геосаяси өзгерістер секілді тәуекелдер бар, олар нарыққа қосымша қысым жасап, құбылмалылықтың артуына алып келуі мүмкін.

Осылайша, Америка қор нарығының болашағы көптеген факторларға, соның ішінде экономикалық өсімге, инфляцияға, ФРЖ саясаты мен геосаяси жағдайға байланысты болады деген қорытынды жасауға болады. Инвестициялық стратегияны қалыптастыру кезінде әртүрлі сценарийлерге дайын болу және оң және теріс факторларды ескеру маңызды.

Бұқалар мен аюлардың алдағы жылға қойған мақсаттары

Жаһандық индикаторлар: Форвардтық P/E және оның мәні

Жаһандық индикаторлар туралы айтпас бұрын, нарықтық бағаны форвардтық P/E тұрғысынан қарастырайық. Бұл көрсеткіш акция бағасы мен болжалды кіріс арасындағы байланысты бағалауға мүмкіндік береді.

Форвардтық P/E бойынша бағалау

Қазіргі уақытта американдық нарық үшін форвардтық P/E 22.7x-ті құрайды. Бұл 1992 жылдан бері 18,2x-ті құрайтын ұзақ мерзімді орташа көрсеткіштен жоғары, бірақ форвардтық P/E 25-30x-ке жеткен кезде алдыңғы циклдің ең жоғары деңгейінен төмен.

Бұл нені білдіреді?

Орташадан жоғары деңгей. Қазіргі 22,7x деңгейіндегі форвардтық P/E инвесторлардың макроэкономикалық белгісіздіктерге қарамастан акцияларды төлеуге дайын екендігін көрсетеді. Бұл компаниялар кірістерінің тұрақтылығына белгілі бір сенімнің бар екендігін көрсетеді.

Бірақ шыңдардан төмен. Қазір форвардтық P/E алдыңғы цикл шыңдарынан төмен екенін ескеру маңызды. Бұл нарықтың орташа деңгейден жоғары деңгейде болғанымен, оның бұрын байқалған шектен тыс бағалауларға жетпегенін көрсетеді.

Тарихи перспектива. Соңғы 31 жылдағы орташа форвардтық P/E 18,2x-ті құрайды. Бұл ұзақ мерзімді үрдістер мәнмәтінінде қазіргі нарықтық бағалауды бағалауға мүмкіндік береді.

Осылайша, қазіргі P/E деңгейін қалыпты жоғары деп түсіндіруге болады, бұл кірістің өсуіне қатысты нарықтық болжалдарды, сондай-ақ ұзақ мерзімді перспективада инвесторлардың сенімін көрсетеді. Дегенмен, бұл әсіресе ықтимал макроэкономикалық тұрақсыздық жағдайында сақтықпен қарау қажеттігін көрсетеді.

Форвардтық P/E бойынша бағалалу тарихқа қатысты орташа деңгейде  

Трендтің жетілуі және тарихи ұқсастығы

Қазіргі бұқалар нарығын оның жетілу мәнмәтінінде қарастырып, оны тарихтағы ұқсас нарықтық циклдермен салыстырайық.

Қазіргі бұқалар нарығы: Даму үстінде

Қазіргі кезде бұқа нарығы 21 айға созылып отыр. Осы уақыт ішінде ол S&P 500 2022 жылдың қазан айындағы ең төменгі көрсеткішінен ең соңғы ең жоғары деңгейге дейін 50%-дан астам өсім әкелді. Дегенмен, тарихи мәнмәтінде бұл нарық әлі де «даму үстінде» екенін түсіну маңызды.

Тарихи перспектива. Тарихта бұқалар нарығының орташа ұзақтығы шамамен 49 айды құрайды, бұл ағымдағы кезеңнен екі есе дерлік көп. Осы уақыт ішінде орташа өсім шамамен 113%-ды құрады. Бұл тарихи үрдістерді ұстанатын болса, ағымдағы нарықтың одан әрі өсу әлеуеті болуы мүмкін екенін көрсетеді.

Алдыңғы циклдармен салыстыру. Кестедегі (төменде) көк сызық 2022 жылы S&P төменгі деңгейінен басталатын ағымдағы нарықтық циклді білдіреді. Сұр сызықтар 1942 жылдан бері 15%-дан астам түзетуден кейін басталған алдыңғы бұқа нарықтарының әрқайсысын көрсетеді. Бұл салыстыру қазіргі нарықтың күшті болғанымен, көптеген тарихи циклдерге тән жетілгендік деңгейіне әлі де жетпегенін көруге мүмкіндік береді.

Маңызды. Қазіргі нарық салыстырмалы түрде қысқа мерзімде айтарлықтай өсімді көрсеткенімен, тарих бұқа нарықтары ұзағырақ өмір сүре алатынын және одан да көп пайда әкеле алатынын көрсетеді. Бұл инвестициялауды жалғастыруға негіздер береді, сонымен қатар трендтің баяулауы немесе кері айналу белгілерін мониторингілеу қажеттілігін көрсетеді.

Осылайша, ағымдағы бұқа нарығы күшті болғанымен, тарихта байқалған жетілу деңгейіне әлі жеткен жоқ. Бұл нарықтың өсуді жалғастыруы мүмкін дегенді білдіреді, бірақ болашақта ықтимал өзгерістер мен түзетулерге дайын болу маңызды.

Тарихқа қатысты қазіргі бұқалар нарығы әлі де «даму үстінде»

Тактикалық индикаторлар: Сайлау жылының маусымдылығы және президенттік цикл

Қор нарығына әсер ететін негізгі тактикалық көрсеткіштердің бірі төрт жылдық президенттік цикл болып табылады. 2024 жылы біз әдетте жоғары құбылмалылық пен белгісіздікпен сипатталатын сайлау жылына кіреміз.

Сайлау жылының маусымдылығы

Сайлау жылы және оның ерекшеліктері. Америкалық нарықтың тарихында сайлау жылы көбінесе бірінші тоқсандағы салыстырмалы әлсіздікпен басталады. Бұл ықтимал саяси өзгерістерге және олардың экономикаға ықтимал ықпалына қатысты белгісіздікке байланысты.

Аралық күшейту. Жылдың ортасына қарай жылжып келе жатқанда, нарық көбіне қандай да бір күшеюді көрсетеді. Себебі үміткерлер өздерінің экономикалық бағдарламаларын сайлаушыларға жеткізе бастады, ал инвесторлар олардың қайсысы нарыққа оң әсер етуі мүмкін екенін анықтауға тырысады.

Сайлау күнінің қарсаңында нарықтың әлсіреуі. Сайлау күніне дейінгі бірнеше апталарда нарық тағы да әлсіздік танытуы мүмкін, өйткені белгісіздік өзінің шыңына жетеді. Инвесторлар сайлау нәтижесін күтіп, аңду ұстанымына көшеді.

Сайлаудан кейінгі өсім. Сайлау нәтижелері белгілі болып, белгісіздік азайған сайын қор нарығы қараша және желтоқсан айларында көбіне өсімді көрсетеді. Бұл саясат пен экономиканың алдағы жылдарда қандай бағытта жылжитынан деген сенім мен түсініктің қайта оралуымен байланысты.

2024 жылы сайлау жылының маусымдылығын және президенттік циклді ескере отырып, нарықта жоғары құбылмалылықты күтуге болады. Инвесторлар, әсіресе сайлау күніне дейінгі бірнеше апталарда, ықтимал ауытқуларға дайын болуы тиіс. Дегенмен, тарих көрсеткендей, сайлаудан кейінгі белгісіздіктің төмендеуі көбінесе жылдың соңында нарықтың өсуіне ықпал етеді.

Сайлау жылының маусымдылығы және президенттік цикл

Мөлшерлеменің алғашқы төмендеуіне нарықтың үн қатуы

Тарихи тұрғыдан алғанда, мөлшерлеменің алғашқы төмендеуіне нарықтың үн қатуы әртүрлі болды және S&P 500 үшін әсері экономикалық жағдайларға байланысты құбылып отырды.

Негізгі қадағалаулар:

Қысқа мерзімді үн қату (1 ай):

Тариф төмендегеннен кейін бірінші айда нарық оң және теріс нәтиже көрсетті. Мысалы:

• 1971 жылы SPX теріс нәтиже көрсетсе (-1,18%), ал 2001 жылы 2%-ға өсім болды.
• Орташа алғанда, нарық бірінші айда айтарлықтай өсуді көрсетпеуі мүмкін, ал құбылмалылық осы кезеңде жоғары болып қалады.

Орта мерзімді үн қату (3 ай):

Мөлшерлеме алғашқы төмендегеннен кейін 3 айдан кейін теріс нәтижелер жиі байқалды (мысалы, 1974 жылы -15% немесе 2001 жылы -7%). Бұл нарыққа ақша-несие саясатындағы өзгерістерге бейімделу үшін көбірек уақыт қажет екенін көрсетуі мүмкін.

Ұзақ мерзімді үн қату (6 және 12 ай):

SPX мөлшерлемесі төмендегеннен кейін 6 және 12 айдан кейін көп жағдайда нарық өсуді көрсетеді. Мысалы:

• 1971 жылғы құлдыраудан кейінгі 6 айда SPX 6,61%-ға және 12 айда 10,32%-ға өсті.
• 1984 жылы да жағдай ұқсас болды: 6 айдан кейін 11%-ға және бір жылдан кейін 12%-ға.

Дегенмен, 12 айдан кейін де нарық құлдыраған кезеңдер де болды (мысалы, 1973 жылғы мөлшерлеменің төмендеуінен кейін — 24%).

Осылайша, тарихи тұрғыдан алғанда, ФРЖ мөлшерлемесін алғашқы төмендету әрқашан нарықта бірден өсуге алып келе бермейді. Қысқа мерзімде (1-3 ай) жиі сәйкес келмейтін нәтижелер немесе тіпті төмендеу де байқалады. Дегенмен, 6-12 айлық көкжиек ішінде мөлшерлемелерді төмендету циклдерінің көпшілігі S&P 500 өсіміне әкеп отырды. Бұл мөлшерлемелерді төмендету экономиканы ынталандыратындығына және қаржылық жағдайды жақсартатындығына байланысты болуы мүмкін, бұл түптеп келгенде қор нарығының өсуін қолдайды.

Тарихи деректерге сүйене отырып, алдағы мөлшерлеменің төмендеуінен кейін келесіні күтуге болады:

• Қысқа мерзімде (1-3 ай) жоғары құбылмалылық ықтималдығы.
• Орта мерзімде (6-12 ай) макроэкономикалық жағдай тұрақты болған жағдайда S&P 500 өсу мүмкіндігі жоғары.

Тұжырым: американдық қор нарығы ағымдағы қиындықтарға қарамастан, одан әрі өсу әлеуетін сақтайды. Инфляцияның тұрақты төмендеуі, ФРЖ саясатын қалыпқа келтіру және жасанды интеллект секілді технологияларды дамытудың жалғасуы компанияның кірісін ұлғайту және олардың нарықтық құнын арттыру үшін қолайлы жағдайлар жасайды. Инвесторлар нарықта, әсіресе сайлауға байланысты уақытша ауытқулар болуы мүмкін екенін ескергені жөн, ұзақ мерзімді болжам оң болып қалады. Белгісіздіктің азаюы және экономикалық жағдайдың жақсаруы, сайып келгенде, нарықтағы өсудің жалғасуына әкеледі деп күтілуде, бұл инвестициялық әлеуетті арттырудың тамаша мүмкіндігіне айналуы мүмкін.