Қаржыгерлер қауымдастығының басқарма төрағасы Елена Бахмутова банктер мен бизнесті ұзақ мерзімді ақшамен қалай қамтамасыз етуге болатынын айтып берді, деп жазады LS.
"Мысалы, зейнетақы активтері сияқты ұзақ мерзімді активтер, яғни бұл шамамен 13 триллион теңгені құрайтын қаражат экономикаға жұмыс істеуі қажет. Ол үшін салымшылар тарапынан бақылау болуы керек. Басқарушы компаниялар үшін бұл ресурстарды орналастыру мүмкіндігі.Қазір олай емес, 42% мемлекеттік бағалы қағаздарға және шетелдік активтерге салынған. Тәжірибеде бұл ұзақ ақша Қазақстан экономикасы үшін жұмыс істемейді, сондықтан нарыққа беру керек», - деді ол.
Бұл қаражатты пайдалану үшін, Бахмутованың айтуынша, бұл активтерді орналастыруға қарапайым салымшылар да, кәсіби инвестициялық басқарушылар да көбірек тартылуы үшін зейнетақы қорларын басқаруды ырықтандыру қажет.
«Біз нарықтық қағидат бойынша капитал нарығын іске қосуымыз керек. Бұл жерде триггер зейнетақы активтері болуы мүмкін, оларды нарыққа өте мұқият және біртіндеп әкеліп, экономиканы дамытуға пайдалану керек», - деп түсіндірді ол.
ҚҚҚ басшысы жеке және заңды тұлғалардың депозиттері шамамен 24 триллион теңгені құрайтын банк секторын қаржыландыру құрылымын қарастыруды ұсынды. Бірақ оның 55 пайызы қысқа ақша
«Бұл қысқа ақшамен ұзақ жобаларды несиелеу мүмкін емес.Сондықтан банктердің белгіленген мерзімі бар ұзақ құралдары болуы үшін капитал нарығын қазірден бастап қайта бастау өте маңызды. Бұл олар шығаратын облигациялар және олар нарықтық. Осылайша, нарық іске қосылып, бізде 10 жыл бойы болған капитал қалпына келтіріледі. Банктердің ұзақ мерзімді қорландыру құралдарының болуына мүмкіндіктер бар», - деді ол.
Сонымен қатар, ҚҚҚ өкілі бұрмалауларды экономикадағы мемлекеттің тым үлкен үлесі бар бизнесті қаржыландырумен байланыстырады.
«Бізде «Самұрық-Қазына» мемлекеттік қоры бар, оның активтері ЖІӨ-нің 37 пайызын құрайды. Олардың өткен жылғы жиынтық есебіне сәйкес, мемлекеттік қордың қарыз алу көлемі 7,7 трлн теңгені құрайды, бұл бүкіл несиенің 97 пайызын құрайды. Бұл дегеніңіз - баламалы экономика. Бұл несиелердің 80%-дан астамы шетел валютасымен шетелден қарызға алынды. Бірақ олардың зейнетақы активтерінен алуына мүмкіндік бар еді. Корпоративтік қарыз алушылардың мұндай мүмкіндігі жоқ», деп атап өтті ол.
Сондықтан қаржыландыру мүмкіндіктері туралы айтқанда, ең алдымен экономиканың құрылымына қарау керек, деп есептейді Бахмутова.
«Экономикада мемлекеттік капитализм басым орын алғанша, бізде бұрмаланулар болады. Сондықтан «Самұрық-Қазына» қоры өзін нарық ойыншысы ретінде ұстауы және оның ұстанымы беретін артықшылықтарды пайдаланбауы өте маңызды. Капиталға инвестиция аз. Неліктен бұлай болып жатыр? Өйткені бізде параллельді квазимемлекеттік жүйе бар. Даму институттары бюджеттік ақша есебінен тікелей несие бергенде, «Самұрық-Қазына» ұлттық банк жүйесіне іс жүзінде интеграцияланбаған кезде және бұл бұрмалауларды тудырады», деп түсіндірді ол.
Бахмутова сонымен қатар параллель қаржы жүйесін құратын экономикадағы мемлекеттік секторды қысқартуды ұсынды.
«Бізге «Бәйтерек» мемлекеттік холдингінің құрылымындағы даму институттарымен тиімді өзара іс-қимыл қажет, олар жеке нарықпен бәсекелеспейді, керісінше, синергия тудырып, жеке қаржы ұйымдарындағы ресурстарды пайдалануға тырысады. Сонымен қатар ифляцияны төмендетуіміз керек», - деді ол.
Жалпы, Бахмутованың айтуынша, бизнеске нарықтық экономикада ең минималды талаптар қойылу керек.
«Қаржыландыру мен несиелеуге қолжетімділік бизнес құрмайды, ол жай ғана мүмкіндіктер береді, ал бизнес сұраныс, ұсыныс, логистика және т.б. арқылы құрылады. Банктердің қарыз алушыға қоятын салықтық және қаржылық талаптары банктің өзінің емес, реттеушінің талаптары», - деп түйіндеді Бахмутова.