Үкімет отырысында Су ресурстары және ирригация министрі Нұржан Нұржігітов 2030 жылға дейін Ақмола, Қарағанды, Алматы, Жамбыл, Түркістан, Қызылорда және Ақтөбе облыстарында, Шығыс Қазақстан және Батыс Қазақстан облыстарында 20 жаңа су қоймасының құрылысын аяқтау жоспарланып отырғанын айтты.

«20 су қоймасының іске қосылуы 137 мың тұрғыны бар 70 ауылдық елді мекеннің су басу қаупін азайтады», – деді ол.

Бүгінгі таңда министрлік тоғыз нысанның жобалық-сметалық құжаттамасын әзірлеуде, оның ішінде бес нысан бойынша жұмыстар аяқталды.

«Тоғыз облыста 75 мың тұрғыны бар 64 елді мекенді су басу қаупін азайтатын 15 қолданыстағы су қоймасын қалпына келтіру жұмыстары басталады», – деді Нұржан Нұржігітов.

Оның айтуынша, су тасқыны кезеңінің басында тасқын суларын қабылдау және оларды өткізу үшін жобалық көлемі 86,3 текше шақырым болатын республикалық меншіктегі 94 су қоймасында бос резервуарлар құрылған.

«1 наурыздағы жағдай бойынша су қоймаларының орташа бос сыйымдылығы 60 пайызды құрады. «Қазгидрометтің» болжамды мәліметтерін ескере отырып, наурыз айының үшінші онкүндігінде біз қосымша бос өткізу қабілетін қамтамасыз ету үшін су қоймаларынан 400 млн текше метрден астам су ағыздық», – деді министр.

Бұл су тасқыны кезеңінің басынан қосымша 3 текше шақырым су алуға мүмкіндік берді: 1 наурызда – 60,1 текше шақырым, 30 наурызда – 63 текше шақырым су. 1 сәуірдегі жағдай бойынша Көксарай қарсы реттегішінен – 1,6 текше шақырымды және Бұқтырма су қоймасын – 20,9 текше шақырымды қоспағанда, су қоймаларында 2 текше шақырымнан астам суды қабылдауға бос теңгерім бар.

«Қазгидрометтің қысқа мерзімді кезеңге болжамына сәйкес, 30 наурыз бен 5 сәуір аралығында су қоймаларындағы су көлемінің ұлғаю қаупі бар. Осыған байланысты біз суды уақытылы шығару жұмыстарын жүргізіп жатырмыз, жергілікті атқарушы органдар Төтенше жағдайлар министрлігіне жедел түрде тиісті ақпаратты беріп отыр», – деп түсіндірді Нұржан Нұржігітов.

27-29 наурыз аралығында Ақтөбе су қоймасына 200 миллион текше метр су құйылды, бұл оның жобалық көлемінің 80 пайызын құрайды.

«Бұл ретте жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, төменгі ағыстағы тұрғындарды эвакуациялауды қамтамасыз ету үшін жобалық қуаттан 15 млн текше метр су жиналды. 1 сәуірдегі жағдай бойынша Ақтөбе су қоймасының толтырылуы жобадағы 245,0 млн м³-нің 86% - 211,4 млн м³ құрайды, 300 м³/сек транзиттік ағызу орнатылды, су тасқынын қабылдау мүмкіндігі бар. Ақтөбе және Қарғала су қоймаларына құйылатын ағынның ұлғаю қаупін бағалау үшін Елек және Қарғала өзендері бассейндерінің үстінен ұшу және барлау жұмыстары жүргізілді», – деді министр.

Сарапшылар сауалнама қорытындысы бойынша Ақтөбе су қоймасына деңгейі сын көтермейтін еріген судың қосымша ағыны түседі деген қорытындыға келді.

«Елек өзені бойымен одан әрі құйылған жағдайда, артық су қоймасында жинақталады, бұл Қарғалы өзені (Елек өзенінің бүйірлік саласы) арқылы өту үшін Елек өзенінің деңгейін төмендетеді. Бүгінде Қарғалы су қоймасы толтыру режимінде, оның деңгейі 58% немесе 161,33 млн м3», – деді басқарма басшысы.

26-30 наурыз аралығында Астана су қоймасына жобалық 410,9 млн м³ судың 150 млн текше метрі – 402 млн м³ су келді, бұл су тасқыны кезіндегі көпжылдық орташа ағыннан айтарлықтай асып түседі. «Астана су қоймасынан судың төгілуін болдырмау үшін 29 наурызда Есіл өзенінің арнасын шаю үшін төменгі бассейнге ағызу жұмыстары жүргізілді. Судың түсуі – 384 м³/сек, ағыны – 300 м³/сек. Қарағанды ​​облысында орналасқан Самарқанд су қоймасы қазір 100 пайызға толған. Судың түсуі – 1210 м3/сек, ағыны – 1210 м3/сек», – деді министр.

Ұлытау өңірінде орналасқан Шерубай-Нұра су қоймасы қазір 96 пайызға толған. Судың түсуі 1157 м3/сек, ағыны 1157 м3/сек.

«Самарқанд және Шерубай-Нұра су қоймаларынан ағынды және төменгі ағысты ескере отырып, 4 сәуірде Нұра өзені арқылы Преображен су электр кешеніне құйылатын су шамамен 2500 м3/сек болады деп күтілуде. Өз кезегінде Қошқарбаев, Қосшы, Тайтөбе елді мекендерін су басу қаупі төніп тұр. Осыған байланысты жергілікті атқарушы органдар тиісті шараларды қамтамасыз етуі қажет», – деп түсіндірді ол.

Ұлытау өңірінде Кеңгір су қоймасынан Сарысу өзені арқылы Қызылорда облысына 200-250 м3/сек жіберіледі, су Қызылорда облысындағы Телікөл көліне жиналады.

Ол оңтүстік өңірлердегі су қоймалары жинақтау режиміне өтіп, суару кезеңіне дайындық жұмыстары жүргізіліп жатқанын баса айтты. 17 негізгі су қоймасының орташа сыйымдылығы 87% құрайды, бұл өткен жылмен салыстырғанда 8% жоғары.

«Мәселен, Шардара су қоймасы 98 пайызға, «Көксарай» қарсы реттегіші техникалық жағдайды есепке алғанда 46 пайызға, Тасөткел су қоймасы 78 пайызға толды», – деп түсіндірді министр.

Республиканың орталық, солтүстік, батыс және шығыс өңірлерінде жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, су тасқыны жағдайының жиналу және босату режимінде алдын алу жұмыстары жүргізілуде. Барлық су шаруашылығы нысандарында тәулік бойы вахта және судың жағдайына күнделікті мониторинг жүргізіледі.

«Солтүстік өңірдегі 11 ірі су қоймасында жинақтау орта есеппен 84%-ды құрайды, бұл өткен жылғы деңгейден 5%-ға жоғары. Батыс өңірлерінде жеті ірі су қоймасының орташа қоймасы 68 пайызды құрайды, бұл өткен жылмен салыстырғанда 7 пайызға аз. Шығыс облыстарда үш ірі су қоймасында орташа жинақтау өткен жылдың деңгейінде және 65 пайызды құрайды. Орталық Қазақстанның төрт ірі су қоймасында орташа жинақтау 90 пайызды құрайды, бұл өткен жылмен салыстырғанда 20 пайызға жоғары», – деп түйіндеді сөзін Нұржан Нұржігітов.